پنج شنبه، ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
همیشه در خبرگزاری‌ها خبرهایی هست که نشان از دشواری‌های زندگی مردم دارند، نشان از مشکلات بهداشتی، زیست‌محیطی، فرهنگی و اجتماعی‌ای که شهرهای ما با آنها دست‌به‌گریبان‌اند؛ اما متأسفانه این قسم خبرها در هجمه‌ی سرکوبگر صدها خبر دیگر از فرصت دیده‌شدن بی‌بهره می‌مانند. این‌گونه خبرها را می‌توان خبرهای مردمی یا مردم‌محور ـ در برابر خبرهای دولتی یا حکومت‌محور ـ دانست. با رویکرد انتقادی به مفهوم خبر می‌توان از لابه‌لای ده‌ها خبرِ خبرگزاری‌ها، سطرهایی را بیرون کشید و برجسته کرد. اجازه بدهید نام این کار را بگذاریم «رویکرد مردمی به مفهوم خبر».
لابد دیده‌اید که هر روز ده‌ها خبر در تارنمای خبرگزاری‌ها رسمی کشورمان منتشر می‌شود. حتی اگر، با حفظ رویکرد انتفادی، هرازگاه به این تارنماها مراجعه کرده باشیم، با معنای فراوانی آماری خبر آشنا شده‌ایم. اما خبر خوب چگونه خبری است؟ اجازه بدهید باز از تعبیری ساده استفاده کنیم. خبر خوب خبری است که خواندنش برای تعداد قابل توجهی از «مخاطبان» مفید باشد. خبر خوب می‌تواند ما را در زندگی روزانه یاری برساند؛ می‌تواند با آگاهی‌رسانی درباره‌ی نواقص اداری و اجتماعی، زمینه‌ساز بهبود شرایط عمومی شود؛ می‌تواند هشداردهنده و امیدبخش باشد یا آیینه‌ا‌‌ی باشد که تصویر زندگی ما را بازمی‌تاباند. خبر مهم هم خبری است که از جنبه‌ی فراوانی مخاطب، دغدغه‌ی تعداد بیشتری از مخاطبان را پوشش بدهد.
هنگام مراجعه به تارنمای خبرگزاری‌های رسمی و اصلی ایرانی با هجمه‌ی خبرهای بی‌فایده مواجه خواهیم شد؛ خبرهایی که فقط روابط‌عمومی‌ها از انتشار آنها سود می‌برند؛ زیرا روابط‌عمومی‌ها با این شیوه می‌توانند آمار خبرهای منتشرشده‌شان را بالا ببرند و کارنامه‌ی بهتری برای خود دست‌وپا کنند. اگر منتشرشدن خبری فقط برای صاحبان خبر مفید باشد، مردم با خبری بی‌فایده روبه‌رو شده‌اند. انتشار این قبیل خبرها، با ایجاد فراوانی عددی، فرصت دیده‌شدن را از خبرهای واقعی و مفید می‌ستانند.
خبرهای بسیاری در خبرگزاری‌های ما منتشر می‌شود که ارزش خبری‌شان فقط در حد تارنمای اختصاصی کارخانه‌ها، شرکت‌ها یا نهادهای دولتی و رسمی است. درواقع انتشار این خبرها در خبرگزاری‌ها، ما را با سیل «شبه‌خبر»هایی روبه‌رو می‌کند که شوق، توجه یا علاقه‌ای را در خواننده برنمی‌انگیزند. در چنان وضعیتی تنها بخش راضی داستان نهادی است که شبه‌خبر را تولید کرده است. فراوانی شبه‌خبرها در خبرگزاری‌ها مانع معتبر شدن خبرگزاری‌ها ما می‌شود.
اما چرا خبرهای بی‌فایده همچنان بخش اعظم مطالب خبرگزاری‌های ما را اشغال می‌کنند؟ مستقل نبودن خبرگزاری‌ها از نظر مالی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین دلایل این وضعیت دانست. خبرگزاری‌ها بخشی از سامانه‌ی رسمی هستند و نمی‌توانند به شبه‌خبرهای بخش‌های دیگر این سامانه بی‌اعتنا باشند. حتی این خبرگزاری‌ها گاه با هدف پوشش دادن به همان شبه‌خبرها تأسیس شده‌اند و انتشار خبر واقعی اولویت کاری‌شان نیست.
از دیگر سو به‌رغم حضور سرکوبگر شبه‌خبرها در خبرگزاری‌ها، خبر همواره می‌تواند از لابه‌لای شبه‌خبرها سر بیرون بیاورد. با نگاه انتقادی به مفهوم خبر می‌توان از میان خیل شبه‌خبرها، خبرهای اصلی را بیرون کشید. خبر اصلی می‌تواند در بند پایانی یک خبر رسمی نهفته باشد، در جایی که قرار بوده دیده نشود. نگاه هوشمندانه به مفهوم خبر و اولویت دادن به رویکرد مردمی خبر، می‌تواند ناجی اخبار واقعی باشد. بنابراین خبر واقعی را باید از میان انبوه شبه‌خبرها بیرون کشید.
اگر خبرگزاری‌ها اسیر شبه‌خبرها شده‌اند، تارنماهای مستقل خبری، روزنامه‌های مستقل و افراد حقیقی می‌توانند با داشتن رویکرد انتقادی به مفهوم خبر، جمله‌ها و بندهای خبری واقعی را در میان شبه‌خبرها شناسایی و بخش مفید خبرها را برجسته کنند. برجسته‌سازی خبر شیوه‌ای است برای جلوگیری از سرکوب اخبار واقعی در هجوم عامدانه‌ی آگهی‌هایی که صورت خبر یافته‌اند. در بازنشر خبرها لازم نیست عین بیست سطر منتشرشده در خبرگزاری را منتشر کنیم. اگر در میان آن بیست سطر، دو سطر خبر واقعی هست، باید همان را شناسایی و برجسته کرد. رسانه یا فرد بازنشرکننده تعهدی در قبال کل خبر خبرگزاری ندارد؛ کافی است موقع نقل سطرهای مفید یک خبر طولانی و نامفید، نقل قول به‌درستی انجام شده و منبع خبر نوشته شود.
برجسته‌سازی خبرهای واقعی از میان شبه‌خبرها بی‌شباهت به حذف زوائد متن با هدف روشن شدن هسته‌ی اصلی معنا نیست. با این کار غبار آگهی و حاشیه را که به صورت هدفمند به دور خبر تنیده شده است از روی متن می‌زداییم تا گوهر خبر آشکار شود.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
