تقدیر بنیاد دکتر افشار از ژیلبر لازار

رایزنی جمهوری اسلامی ایران ـ پاریس: بیســت و چهارمین جایزه ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی در تاریخ سه شنبه مورخ سیزدهم تیرماه جاری با حضور تنی چند از فرهیختگان و چهره‌های شاخص ایرانی و فرانسوی در محل خانه فرهنگ ایران در پاریس به ایران‌شناس برجسته فرانسوی استاد ژیلبر لازار اهداء شد.

طی این مراسم که در آن دکتر علی آهنی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فرانسه، دکتر سید مصطفی محقق داماد رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات افشار، دکتر جمال کامیاب رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در پاریس حضور داشتند، این جایزه به وی اهدا شد.

در آغاز برنامه دکتر سیدمصطفی محقق داماد رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات افشار ضمن خوشامد گویی و تشکر از حضور اساتید و فرهیختگان ایرانی و فرانسوی و نیز قدردانی از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در پاریس به دلیل همکاری در برگزاری این مراسم، ابتدا توضیحاتی را پیرامون بنیاد موقوفات افشار ارائه داد. طبق اظهارات وی یکی از مؤسسه‌هایی که در زمینه فرهنگ ایران می‌کوشد و خوشبختانه عمری دیرپا دارد، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی است که البته در شمار موقوفات به حساب می‌آید.

این نهاد که چندسالی ست نام‌آشنای اهل فرهنگ شده، بیش از همه یادآور کوشش‌های ایرج افشار در عرصه ایران‌شناسی است. این بنیاد، از سال ۱۳۶۸ و برپایه اساسنامه موقوفه، جایزه‌ای تحت عنوان «بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار» به هر آن کس که در گسترش زبان فارسی و ایران‌شناسی، در داخل یا خارج از مرزهای ایران کوشیده است، اهدا می‌شود. نخستین جایزه در اختیار «نذیر احمد»؛ دانشمند هندی و استاد بازنشسته دانشگاه علیگره هندوستان قرار گرفت و امسال، نیز بیست و چهارمین دوره آن به «ژیلبر لازار»(Gilbert Lazard)؛ ایران شناس نامدار فرانسوی اعطا می‌شود. مصطفی محقق داماد ادامه داد که این دومین جایزه‌ای است که در اختیار یک فرانسوی قرار می‌گیرد و همین مسأله، جایگاه فرانسوی‌ها را در ایران‌شناسی واضح و بارز نشان می‌دهد. پیش‌تر نیز شانزدهمین دوره، در سال ۱۳۹۰، به «شارل هانری دو فوشه کور»؛ اندشمند فرانسوی و استاد دانشگاه سوربن داده شد که افتخار داریم ایشان نیز امروز در این مراسم حضور دارند.

در ادامه برنامه جناب آقای «فرانتس گرونه» از جمله شاگردان آقای لازار که هم اکنون جانشینی کرسی تدریس وی را در دانشگاه بر عهده دارد، به سخنرانی پرداخت. وی اظهار داشت؛ همواره یاد و خاطره ژیلبر لازار به عنوان پژوهشگری که هیچ فرصت و موقعیتی را برای تحقیق و مطالعه در باره فرهنگ، زبان و تمدن فارسی از دست نداده است در دانشگاه زنده و گرامی است. آقای گرونه با توضیح تلاش‌های لازار در خصوص ترجمه و معرفی آثار ادبی و بویژه اشعار بزرگان و شعرای کهن فارسی به زبان فرانسه، اظهار داشت که آثار لازار در طی سال‌های طولانی، گواهی است بر تعهد و کوشش‌های بسیار وی در راستای خدمت به فرهنگ و زبان سرزمین ایران.

سخنرانی بعدی مراسم آقای پروفسور «شارل هانری دو فوشه کور» مترجم برجسته اشعار حافظ به زبان فرانسه و برگزیده شانزدهمین جایزه موقوفات محمود افشار بود که ضمن ارائه توضیحاتی پیرامون تأسیس بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی به عنوان یک موسسه فرهنگی ارزشمند و بی نظیر در ایران و خصوصاً تلاش‌ها و خدمات علمی مرحوم دکتر ایرج افشار، به تشریح کارنامه علمی و فرهنگی پروفسور ژیلبر لازار در عرصه شناخت و معرفی زبان و فرهنگ پارسی به جامعه فرانسه زبان پرداخت.

بنا به اظهارات وی، ژیلبر لازار جایگاهی نوین، استوار و درخشان را به مطالعات ایرانی در محیط‌های دانشگاهی فرانسه داد، و در جهان تحقیقات علمی، دریچه‌های جدیدی را به روی پژوهش‌های ایرانی و آریایی در داخل و خارج از فرانسه گشود.

          دو فوشه کور ادامه داد که در سال ۱۹۴۰ در حالی که لازار بیست سال داشت، در اکول نرمال سوپریور پذیرفته شد و مدت کوتاهی بعد در جنگ مقابل آلمان نازی به نیروهای مقاومت پیوست. در سال ۱۹۴۶ بخش دستور زبان را به عنوان حوزه مطالعات تخصصی خود انتخاب کرد. لازار از سال ۱۹۴۸ تا سال ۱۹۵۱ به مدت سه سال در ایران تحقیقات گسترده‌ای را در حوزه فرهنگ و زبان فارسی به انجام رساند. وی در سال ۱۹۶۰ رساله دکتری خود را در موضوع زبان کهن پارسی به رشته تحریر درآرود، که نقش بنیادینی در کارنامه شغلی وی ایفا کرد.

دو فوشه کور ادامه داد ژیلبر لازار به عنوان استاد موسسه ملی زبان‌های شرقی، نقش مهمی در نوآوری آموزش زبان فارسی ایفاء کرد و در سال ۱۹۶۶ در دانشگاه سوربن مجله زبان‌ها و تمدن‌های ایرانی را تأسیس کرد و در سال ۱۹۷۱ به عنوان مدیر مطالعات و زبانشناسی ایرانی در مدرسه مطالعات عالی سوربن اشتغال یافت. در سال ۱۹۷۲ وی موسسه مهم مطالعات ایرانی را در دانشگاه سوربن با همراهی گروهی از محققان و پژوهشگران تأسیس و راهبری نمود که منشاء بسیاری از آثار و اقدامات علمی و دانشگاهی شد.

برخی آثار لازار عبارتند از: زبان کهن‌ترین متون نثر فارسی، دستور زبان فارسی معاصر، فرهنگ فارسی - فرانسه، شکل‌گیری زبان فارسی، اشعار پراکنده قدیمی‌ترین شعرای فارسی‌زبان از حنظله‌ی بادغیسی تا دقیقی، بررسی وزن شعر ایرانی، ترجمه‌ی فرانسوی برگزیده رباعیات خیام و گزیده‌ای از غزل‌های حافظ.

پس از سخنان آقای دو فوشه کور، پیام تبریک و تشکر جناب آقای دکتر محمد جواد ظریف وزیر محترم امور خارجه ایران خطاب به آقای پروفسور ژیلبر لازار توسط آقای دکتر علی آهنی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فرانسه قراِئت شده و به ایشان تقدیم شد.

سپس از خود استاد لازار جهت ایراد سخنرانی به جایگاه دعوت شد. وی ضمن سپاس و تشکر فراوان از اینکه جایزه امسال موقوفات دکتر محمد افشار به وی تعلق گرفته است، به ذکر خاطراتی از دیدارها و گفتگوهای خود با چهره‌های شاخص ادبی و فرهنگی ایران همچمون استاد معین، استاد تفضلی و استاد ایرج افشار در طی سال‌های خیلی دور پرداخت و از این بزرگان به نیکی یاد کرد.

پایان بخش برنامه قرائت لوح سپاس بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی و اهداء لوح، یک نشان و یک قالی دستباف نائین زیوریافته با نام لازار به ایشان بود.

خاطر نشان می‌سازد که تاکنون اندیشمندانی همچون: ریچارد فرای، شارل هانری دو فوشه کور، برت فراگنر، آنجلو میکله پیه مونتسه، سیدمحمد دبیرسیاقی، غلامحسین یوسفی، امیرهوشنگ ابتهاج (سایه)، منوچهر ستوده، عبدالحسین .... این جایزه را دریافت کرده‌اند. اعضای هیات گزینش جایزه دکتر محمود افشار عبارتند از: سیدمصطفی محقق‌داماد، محمدرضا شفیعی کدکنی، ژاله آموزگار، جلال خالقی‌مطلق، محمود امیدسالار، فتح اﷲ مجتبایی، حسن انوری و کاوه بیات.