کتاب باید کتاب باشد

هنرآنلاین: مدت مدیدی است که قالب‌های جایگزینی برای کتاب‌های معمول در نظر گرفته شده است؛ کتاب‌هایی که با حروف سربی در کاغذهایی بزرگ یا کوچک در تمامی این سال‌ها همدم اهالی مطالعه بودند.

بنا به مقتضیات زمانه، و به دلیل هماهنگی با سبک زندگی دیجیتال و امروزِ جهان عاصر، بسیاری  از ناشران قالب‌های آلترناتیوی برای شکل سنتی کتاب درنظر گرفتند. الان خیلی وقت است که کتاب‌های الکترونیکی مد شده است و البته خیلِ انبوهی از کتاب‌های صوتی که بخشی از مردم در تبلت‌ها، فبلت‌ها، گوشی‌ها و رایانه‌هاشان دارند.

غلامحسین سالمی به هنرآنلاین می‌گوید: «من مخالف صد درصد کتاب الکترونیکی هستم.» به همین صراحت، و ادامه می‌دهد: خودم دوست دارم که بوی کاغذ را لمس کنم. اگر دست من بود که حروف‌چینی دیجیتال را هم کنار می‌گذاشتم و حروف‌چینی را به همان شکل دستی انجام می‌دادم. کتاب باید جان و خون داشته باشد و شما باید خون کتاب را حس کنید. متأسفانه همه چیز دارد به طرز اشتباهی جلو می‌رود.

حسین سناپور معتقد است کتاب صوتی فی‌نفسه عیبی ندارد، اما می‌گوید با تبدیل کتاب‌هایش به کتاب صوتی موافق نیست. حسین سناپور می‌گوید: شرایط کنونی کشور ما هنوز مناسب این کار نشده است. ما تازه قدم‌های اولیه را برمی‌داریم. هنوز حق قانونی کتاب‌های ما رعایت نمی‌شود و به راحتی کپی می‌شوند. با توجه به این دلایل ترجیح می‌دهم کتاب‌هایم به کتاب صوتی تبدیل نشوند. اگر این مسائل حل شوند، چرا که نه، موافق این کار هستم.

سناپور درباره این‌که آیا کتاب‌های صوتی با توجه به مزایایی که دارند مثلاً گوش دادن به آن‌ها هنگام رانندگی، می‌توانند رقیب و یا جایگزینی برای کتاب‌های کاغذی و الکترونیک در آینده شوند، به ایسنا گفت: فکر نمی‌کنم بتوانند رقیب یا جایگزین آن‌ها شوند. این‌کتاب‌ها بیش‌تر مکمل کتاب کاغذی خواهند بود، زیرا کسانی که این کتاب‌ها را گوش می‌دهند در شرایطی هستند که امکان خواندن کتاب را ندارند، اما می‌توانند به آن گوش دهند.

این مدرس داستان‌نویسی با اشاره به استفاده غیرقانونی از متن کتاب‌ها در فضای مجازی گفت: برخی از سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی کتاب‌های الکترونیک و یا حتی کتاب‌های صوتی را به صورت غیرقانونی منتشر می‌کنند و شرایط هرج و مرجی ایجاد کرده‌اند که مشکل‌ساز است. باید شرایط قانونی اعمال شود. حقوق‌دان‌ها، ناشران، وزارت ارشاد و نیروهای انتظامی باید به این وضع سروسامان دهند اما این را که سازوکارش چطور باشد نمی‌دانم.

سناپور درباره این‌که چه کارهایی برای جذابیت بیشتر کتاب‌های صوتی می‌توان انجام داد گفت: باید متخصصان و شرکت‌های تولیدکننده این کتاب‌ها نظر دهند، شرکت‌ها راه‌های مناسب را پیدا می‌کنند که محصولات خود را چطور به دست مخاطب برسانند، گاهی استفاده از صدای نویسنده ممکن است عامل جذابیت باشد و گاهی استفاده از صدای هنرپیشه‌های رادیو و سینما، گاهی استفاده از موسیقی و گاهی افه‌های صوتی، و یا طرق دیگری که لابد به کتاب و نویسنده بستگی دارد، که دیگر تشخیصش با شرکت تولیدکننده است.

علی خدایی هم در این باره  می‌گوید: امیدوارم کتاب صوتی نوعی آشتی و توجه به کتاب و میراث فرهنگی را به همراه داشته باشد و نوعی تازه و خلاق در سبک زندگی ما باشد نه یک مد روز. این داستان‌نویس در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به این‌که کتاب صوتی "نزدیک‌ِ داستان" با صدای او توسط نشر چشمه تهیه شده و همراه کتاب عرضه می‌شود، گفت: من از کسانی هستم که از تبدیل کتاب‌هایم به کتاب صوتی استقبال می‌کنم بنابراین مخالف کتاب صوتی نیستم اما خودم از آن‌ها تقریباً استفاده نمی‌کنم، کتاب کاغذی را ترجیح می‌دهم و دوست دارم چشم‌هایم متن و واژه‌ها را ببیند. من به این شیوه عادت کرده‌ام. گوش دادن به کتاب به تربیت نیاز دارد.

او گفته: کتاب‌های صوتی راه حلی است که کتاب و نوشتار هرچند گویا بین مردم برود. در بسیاری اوقات می‌شود به آن‌ها گوش داد. چند سال پیش ماهنامه همشهری داستان برای داستان‌ها این کار را انجام داد و اتفاقاً با استقبال روبه‌رو شد. این کار کم‌کم علاقه‌مندان خود را پیدا کرد و شخص به جای شنیدن موسیقی‌هایی که مدام تکرار می‌شدند این داستان‌ها را می‌شنید.

خدایی درباره این‌که کتاب‌های صوتی می‌توانند رقیب و جایگزینی برای کتاب کاغذی باشند و ناشران باید خود را به‌روز کنند یا خیر، اظهار کرد: باید برای این سؤال به زمانی که ای‌بوک آمد مراجعه کنید. آیا ای‌بوک جای کتاب کاغذی را گرفت؟ هرکدام از این‌ها جایگاه خود را دارند. کتاب صوتی یا فیلم‌هایی که براساس آثار ادبی ساخته می‌شود همین‌طور، هرکدام جای خود را دارد و این‌ها باید به یکدیگر کمک کنند که جلو بروند.