مهر: شعر از دیر باز با فرهنگ اصیل ایرانی گره خورده و ایرانیها اصولاً طبعی شاعرانه دارند، تا جایی که میتوان گفت، شعر فارسی مبین هویت ایرانی است و در هر عصر و زمان، شاعران آن عصر بیان کننده حال و هوای فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی بودند.
شعر والای پارسی، همواره با ارزشها و معارف عرفانی و دینی گره خورده و همواره رو به تعالی داشته و شعرای ایران مورد توجه جهانیان هستند.
شعرای بزرگی چون فردوسی طوسی، ابومحمّد مُشرفالدین مُصلح بن عبدالله متخلص به سعدی شیرازی، شمس الدین محمدملقب به خواجه حافظ شیرازی و ملقب به لسان الغیب، مولانا جلال الدین بلخی، حکیم ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی ابن مؤید نظامی گنجوی و ... بر تارک هنر و شعر ایران و بلکه جهان میدرخشند، اما علاوه بر این بزرگان هنرمندان دیگری نیز هستند، که در عرصه شعر پارسی گام برداشته و با عشق و علاقه به خدمتگزاری به فرهنگ این مرز و بوم پرداختند.
در خصوص جایگاه شعر و شعرای پارسی زبان، به سراغ اسماعیل امینی، از شعرا و هنرمندان استان تهران رفته و با وی به گفتگو نشستیم و به ارزیابی شعر شعرای امروزی و مسائل مربوط به آسیبهای وارد شده بر پیکره شعر پرداختیم.
امینی که اصلیتی آذری دارد، سال ۴۲ در تهران متولد شده و تا درجه دکترای زبان و ادبیات فارسی تحصیل کرده و سالها است، با بچهها و هنرمندان سراسر استان تهران دوست بوده و بیش از ۲۰ سال است که با شاعران دشت ورامین کار میکند، عقیدهاش این است که شعرای سرآمد عصر امروز، در در سالهای قبل و در دوران نوجوانی بسیار جدی مبحث شعر و شاعری را پیگیری میکردند و همین جدیت باعث شد که از جنوب تهران شاعران خوب زیادی به انجمن و جشنوارهها معرفی شوند، این بزرگان با این که اسم و رسمی ندارند، اما قوی و استخوان دار کار میکنند، امینی معتقد است، باید همین جدیت در عصر حاضر نیز ادامه پیدا کند.
این گفتگو در ادامه میآید:
* عمده مشکلات شاعران امروزی در پردازش یک شعر خوب که حرف برای گفتن داشته باشد، چیست؟
عمده مشکلات شعرای امروزی فقر اندیشه است، با توجه به امکانات امروز که شاعران در جهت انتقال سخنانشان به مخاطب از آن بهره میگیرند، باید معترف باشم، این قشر از مطالعه، کمی غفلت میکنند، در حالی که عموماً شعرا و نویسندگان نباید یک روز هم از مطالعه غافل شوند.
* نظر شما در خصوص آموزش شعر در مدارس و دانشگاهها چیست؟
متاسفانه آموزش وپرورش به مطالعه و شعر اهمیت نمیدهد و آموزش مبتنی بر حساب است تا بر نوشتن و خواندن.
اگر در آموزش و پرورش ما حداقل سواد خواندن و نوشتن است، حداکثر سواد نیز خواندن و نوشتن است.
* آیا فضای مجازی باعث کاهش مطالعه شده است؟
خیر، در کشورهای دیگر علی رغم اینترنت رایگان و فضای مجازی گسترده، دانشجویان و دانش آموزان از مطالعه غفلت نمیکنند و فضای مجازی تاثیری بر کاهش مطالعه ندارد.
ما متاسفانه به دانستن اهمیت نمیدهیم و بیشتر به شهرت توجه داریم.
ما تنها کشوری هستیم که تعداد نویسندگان آن بیشتر از خوانندگان آن است.
* آینده شعر را چگونه میبینید و آیا فاصله گرفتن شاعران امروز از سبک شعر شاعران گذشته خللی در شعر ایجاد میکند یا خیر؟
طبیعت شعر این است که از گذشته فاصله بگیرد.
شعر مثل یک اختراع، مثل یک کشف است که هر روزش باید متفاوت از دیروز باشد.
آینده شعر ایران بسیار طلایی خواهد بود، البته لازم به ذکر است، با توجه به اینکه شعرای بی شماری داریم، اما لابلای اینها آثار درخشانی نیز پیدا میشود.
* نکات امیدوار کننده و نقاط قوت شعر امروز را در چه میبینید؟
از جمله نقاط قوت و امیدوار کننده، شعر زنان است، که بعد از انقلاب گسترش پیدا کرد و رتبه زنان در کیفیت شعر از شاعران مرد بیشتر شده است.
از دیگر موارد، این است، که امروزه بحث درباره گونههای مختلف شعری از قبیل نیمایی، موزون و آزاد، حل شده و همه در کنار هم فعالیت میکنند و جدالهای بیهوده تمام شده است.
صداهای مختلف شعری شنیده میشود، قالبهای فراموش شده قصیده و ترکیب بند وارد شعر امروز شده است و این مسائل من را بسیار خوشحال میکند.
* و اما حرف آخر
حکمت، فلسفه وتاریخ فقط از طریق شعر به دست ما رسیده و شعر حتی، در حفظ دین و اعتقادات جامعه ما نقش بسزایی ایفا کرده است.
آن چه هویت مملکت ما را نگه داشته، شعر است، به اعتقاد من ما اصلاً شعر غیرمتعهد نداریم؛ چراکه شعر در هر حال متعهد است، شعر محمل انتقال جدی میراث فرهنگی است، که کشور را از هجوم مغول نجات داد و باعث شد، هویت ما بعد از آن حمله حفظ شود، در روزگار دفاع مقدس در شعر پیشتاز بودیم.
طبق بیان یکی از استادان دانشگاه بوسنی «در زمان جنگ و نسل کشی بوسنی ضمن تشکر از کمکهای مالی که از ایران فرستاده میشد، آن چه آنها را دل گرم میکرد، شعرهایی بود، که از ایران برای آنها سروده و ترجمه میشد.»
شعر همیشه با معنویات، دین، خداشناسی و ارزشهای انسانی پیوسته بوده است، شعر فقط تفریح و مجلس آرایی نبوده و بیانی جدی در عرصه حکمت است.