دیدنی‌های پایتخت

 شهروند: تعطیلات نوروزی را معمولاً برای سفر انتخاب می‌کنند. اما بسیاری در خانه می‌مانند و برخی عزم تهران گردی می‌کنند. اما مگر تهران جز دود و ساختمان‌های غول‌آسا جایی جذاب برای تفریح دارد؟ در این ایام می‌توان به گشت وگذار در پایتخت امید داشت؟ به گمان برخی پایتخت پر از دود جایی برای دیدن ندارد و تا نام این شهر به گوش می‌خورد یادآور مکان‌های تفریحی چون؛ دربند، درکه، بام تهران، سعدآباد و از این دست جاهای شناخته شده است. اما جالب است بدانیم که تهران به واسطه پایتخت بودن در دوره‌های مختلف از معدود مکان‌هایی است که بیشترین جاذبه را به خود اختصاص داده که برخی از این مکان‌های دیدنی و تفریحی گم شده‌ای بیش نیستند. در این شماره به معرفی برخی از مکان‌های دیدنی و تفریحی تهران پرداختیم.

عمارت مسعودیه

اگر در مرکز شهر قرار دارید بد نیست به عمارت مسعودیه یکی از مکان‌های دیدنی تهران که در میدان بهارستارستان قرار دارد، سری بزنید. این بنای با شکوه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل السلطان، فرزند ناصرالدین شاه، در زمینی به وسعت حدود ۴۰۰۰مترمربع بنا شد. نام این عمارت برگرفته از فرزند ناصر الدین شاه مسعود میرزا است که به مسعودیه شهرت یافت جالب است بدانید نخستین موزه ایران در این بنا پایه گذاری شد و در سال ۱۳۱۸ به موزه ملی منتقل شد.
باغ گیاه شناسی

از جمله بزرگترین باغ‌های گیاه شناسی جهان است که در آن طبیعت‌های زیبای جهان که نظیر آن وجود ندارد شبیه سازی شده است. طبیعت‌هایی چون؛ کوه هیمالیا، پل چینی، دریای خزر و... جالب است بدانیم در فصل اردیبهشت در این باغ گلاب گیری نیز انجام می‌شود. علاوه بر مقولاتی که گفته شد این مجموعه نقش بسزایی در زمینه تحقیقات علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم با اهمیت و تنوع گیاهان و لزوم حفاظت از آنها را برعهده دارد.
بازار تهران

«بازار تهران» ازجمله مکان‌های دیدنی تهران است که هر گردشگری را به خود جذب می‌کند. زیرا تنها یک بازار نیست و بناهای تاریخی نظیر مسجد امام، مسجد جامع و... را که از مجموعه‌های مهم تاریخی و هنری شهر تهران محسوب می‌شوند در خود گنجانده است و تنها کارکرد تجاری ندارد بلکه به علت مکان‌های تاریخی و فضای سنتی و گذرگاه‌های مسقف این بازار با معماری قدیمی ایرانی برای هر کسی زیبا و جذاب است. این بازار بین خیابان‌های مولوی در جنوب، سیروس در شرق، پانزده خرداد در شمال و خیام در غرب قرار دارد.
موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران

با وجودتعدد مکان‌های دیدنی تهران شاید کمتر نام موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران را شنیده باشید. بنایی مربوط به دوران قاجار که در مرکز تهران، خیابان سی تیر واقع شده است. جالب است بدانیم بیشتر بازدیدکنندگان آن گردشگران خارجی هستند
کاخ سعدآباد

مجموعه‌ای از کاخ‌ها که در دربند و زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار قرار دارد. البته در این مجموعه ۱۸۰ هزار هکتار جنگل، رودخانه جعفرآباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. سعدآباد در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. این مجموعه به دوره قاجاریه برمی‌گردد و سکونتگاه تابستانی پادشاهان نیز بوده است. بد نیست بدانیم پس از کودتای ۱۲۲۹ که این بنا به خاندان پهلوی سپرده شدعمارت و بناهای متعددی بنا شد که تعداد آن به ۱۸ کاخ می‌رسد و هر یک از این کاخ‌ها متعلق به یکی از خاندان پهلوی بوده است قدیمی‌ترین کاخ این مجموعه، کاخ (کوشک) احمدشاهی است
کاخ ثابت پاسال

بزرگ‌ترین و گران‌ترین خانه تهران که در کوچه ناهید ابتدای بلوار آفریقاست کاخ ثابت پاسال است که مساحتی بیش از یک هکتار دارد و از معماری بی‌نظیری برخوردار است. چرا که این کاخ زیبا از قصر «لو پتی تریانون» در ورسای فرانسه الگو گرفته شده. این خانه در دوران محمد رضا پهلوی ساخته شد که در آن زمان به قصر سنگی نیز شهرت داشت. اولین صاحب این بنای زیبا   حبیب‌الله ثابت (معروف به ثابت پاسال) سرمایه‌دار نامور ایرانی در پیش از انقلاب بوده است.
خانه صادق هدایت

در مرکز شهر خیابان سعدی، بالاتر از خیابان منوچهری خانه صادق هدایت قرار دارد. اما قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد. در دهه ۵۰ دفتر فرح پهلوی اقدام به خرید خانه پدری صادق هدایت کرد و اشیاء شخصی‌اش را از بازماندگان وی جمع‌آوریی کردند تا آن را تبدیل به موزه برای صادق هدایت کنند. البته پس از انقلاب این کار ادامه پیدا نکرد و این مکان در اختیار علوم پزشکی تهران قرار گرفت و پس از مدتی مجدداً تغییر کار بری داد و به‌عنوان موزه مورد استفاده قرار گرفت.
بازار سنتی تجریش

کسانی که به خرید علاقه‌مندند بد نیست به بازار تجریش سری بزنند، یکی از قدیمی‌ترین بازارهای تهران که در مجاورت با امام زاده صالح قرار دارد. یکی از معدود مکان‌هایی که کمتر کسی از آن خاطره ندارد و به قول قدیمی‌ها از شیر مرغ تا جان آدمیزاد هم در آن‌جا پیدا می‌شود، شاید برای همین است که سالانه تعداد کثیری از گردشگران را به خود جذب می‌کند. البته با وجود قدیمی بودن این بازارسنتی در اطراف آن پاساژهای شیک و لوکس امروزی خودنمایی می‌کنند.
موزه سینما

علاقه‌مندان به سینما بد نیست سری به موزه سینما بزنیدگنجینه‌ای که از سال ۱۳۷۳ توسط شرکت توسعه فضاهای فرهنگی وابسته به شهرداری آغاز به کار کرد و این رؤیا برای بسیاری که سال‌ها انتظار آن را داشتند به واقعیت مبدل شد در ابتدا ساختمان موزه در خیابان لاله زار بود و درست چهارسال بعد در خیابان ولی‌عصر نرسیده به تجریش واقع شد.
باغ فردوس

باغ فردوس ازجمله قصرهای دیدنی است که در سال ۱۲۶۴ به دستور محمد شاه قاجار در نزدیکی تجریش ساخته شد. اما دست تقدیر به او فرصت نداد تا در این قصر زیبا سکنی کند. این عمارت در دوطبقه و به سبک قاجار بنا شده است. گچ بری‌های کم نظیر دوره قاجاریه و توخالی بودن آویزهایی که از سقف پایین آمدن، از جذاب‌ترین بخش‌های این عمارت زیباست. این قصر زیبا از سال ۱۳۵۰ به مرکز فرهنگی و هنری تبدیل شد و پس از انقلاب در اختیار وزارت ارشاد قرار گرفت این مکان زیبا در خیابان ولیعصر، نرسیده به تجریش قرار دارد.
شهرک سینمایی غزالی

علاقه‌مندان به عرصه سینما بد نیست سری به شهرک سینمایی غزالی بزنند شهرکی کوچک که در آن سازه‌های دکورهای قدیمی شهرک سینمایی فیلمسازی قرار دارد و یادآور فیلم‌های خاطره‌انگیزی برای ماست. علی حاتمی کارگردان بنام ایران به‌عنوان سازنده این مکان شناخته می‌شود. اما به لحاظ قدمت به سال ۱۳۵۸ بازمی‌گردد. این شهرک خاطره‌انگیز در کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص کرج، بعد از کارخانه سایپا قرار دارد.
زندان هارون‌الرشید

در ۱۳ کیلومتری شرق تهران بنایی قدیمی واقع شده است که مربوط به قرن ۴ هجری قمری است و به‌عنوان یکی از آثار تاریخی پس از اسلام در شهر ری قرار دارد. این بنا در ده کیلومتری جاده تهران به خراسان در دامنه کوه‌های مسگرآباد واقع است. این بنای تاریخی به زمان آل‌بویه و به عبارتی به حدود ۱۱۰۰سال قبل برمی‌گردد.
گورستان ظهیرالدوله

زمانی که علی خان ظهیرالدوله سال ۱۳۰۳ در اثر سکته قلبی درگذشت او را در جوار باغش که بین تجریش و امامزاده قاسم واقع بود، دفن کردند. اما از آن‌جا که ظهیرالدوله در تمامی طبقات اجتماعی جایگاهی را به خود اختصاص داده بود، بسیاری از هنرمندان، سیاستمداران و دانشمندان وصیت کردند که در این آرامگاه دفن شوند. اما جالب است بدانیم از سال ۱۳۴۰ به بعد دفن اموات در این مکان ممنوع شد. البته دفن افراد در سال‌های ۴۰ تا ۵۰ با اجازه‌نامه خاص و آن هم به صورت محدود انجام می‌شد. آخرین تدفین در این آرامگاه مربوط به سال ۱۳۵۹است. گورستان ظهیرالدوله با دارا بودن ویژگی‌های منحصر و ممتاز متاسفانه امروزه به‌عنوان یک گورستان مخروبه و گمنام در خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله است. علی ظهیرالدوله در سال ۱۳۰۳، ایرج میرزا در سال ۱۳۰۴و درویش‌خان در سال ۱۳۰۵ از نخستین هنرمندانی بودند که در این گورستان به خاک سپرده شدند، فروغ فرخزاد نیز از هنرمندان بنام مدفون در این آرامگاه است.
کلیسای گئورگ

کلیسای سورپ گئورگ یا کلیسای گئورگ مقدس از دیگر مکان‌هایی است که نظرها را به خود جلب می‌کند. قدمت این کلیسا مربوط به دوران صفویه است. این مکان زیبا در خیابان وحدت اسلامی فعلی و شاپور قدیم قرار دارد. این کلیسا در ابتدا به صورت نمازخانه بوده و در سال ۱۲۱۴ به کلیسا تبدیل شده و در ۱۲۶۱ به صورت فعلی درآمده است. نام این کلیسا برگرفته از نام سردار ارمنی که در ۳۰۳ میلادی در راه مبارزه برای ترویج مسیحیت کشته شد، است.
آرامگاه سر قبر آقا یا بقعه سرقبر آقا
در دوره قاجاریه حاج میرزا ابوالقاسم امام جمعه تهران بود. در آن دوران ناصرالدین شاه بر مسند قدرت تکیه زده بود. اگرچه در آن زمان در قبرستان کوچکی به خاک سپرده شد. اما به مرور زمان و بواسطه اعتقاد عوام به مقام و مرتبت این شخصیت، قبرستان بزرگی در مجاورت این آرامگاه شکل گرفت که به همین نام و با عنوان قبرستان سر قبر آقا معروف شد. شاید برای همین بود که به دستور ناصرالدین شاه بر مزارش گنبد باشکوهی ساخته شد. این مکان، در تهران، ضلع جنوبی چهارراه مولوی، انتهای خیابان شهید مصطفی خمینی (سیروس سابق) در میان باغی تقریباً بزرگ و قدیمی واقع شده‌است. البته در دوره پهلوی با توجه به روند شهرسازی و توسعه شهر تهران بسیاری از بخش‌های اطراف گورستان تخریب و در زمین‌های آن، باغ عمومی برای تفریح اهالی ساخته شد. با قرار گرفتن بقعه سر قبر آقا نیز در میان این باغ مجموعه باغ و بقعه را «باغ فردوس» نامیدند. دو خیابان به نام مولوی در شمال و صاحب جمع در شرق آن احداث شد.
میدان حسن‌آباد

میدان حسن‌آباد را یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های تهران می‌دانند و از معماری منحصربه‌فردی برخوردار است شاید برای همین است که این مکان را یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران می‌دانند. زیرا یکی از زیبایی‌های تاریخی شهر هم به شمار می‌رود. البته در حوالی میدان حسن‌آباد مکان‌های دیدنی چون؛ موزه مقدم، موزه پست و مخابرات در باغ ملی و موزه آبگینه وجود دارد که دیدنشان خالی از لطف نیست. همچنین میدان حسن‌آباد در گذشته میدان هشت گنبد نام داشت. البته جالب است بدانیم سال‌ها پیش از آن‌که آجر روی آجر گذاشته شود و بناهای دور این میدان ساخته شود، در این منطقه باغ بزرگی وجود داشت. این باغ بخشی از املاک میرزا یوسف آشتیانی پسر میرزا، حسن نام داشت و مدتی بعد املاک پدر به نام او یعنی حسن‌آباد نام گرفت.
کاخ گلستان

شاهکاری که از دوران قاجار به یاد گار مانده است. در این شاهکار سعی بر آن شده تا با الهام گرفتن از هنر ایرانی و غربی اثری بی‌نظیر را خلق کنند. این مجموعه شامل چندین مجموعه چون؛ شمس‌العماره، تالار سلام، تالار آینه، ایوان تخت مرمر، تخت مرمر، حوضخانه، کاخ ابیض، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر، تالار عاج، تالار الماس، تالار برلیان و حوضخانه عمارت بادگیر است. این مجموعه دیدنی واقع در خیابان پانزده‌خرداد است. البته نباید از یاد برد که در اطراف مجموعه قطارهای تفریحی و درشکه‌هایی در نظر گرفته شده است که در تهران قدیم، از میدان امام خمینی تا میدان ارگ می‌چرخد.

میدان ارگ

میدان ارگ یادگار دوران زندیه است که در زمان فتحعلی شاه «ارگ» نام گرفت، سپس به میدان شاه، میدان توپخانه (قدیم) و باغ گلشن تغییر نام یافت و امروزه بخش کوچکی از آن میدان ارگ گسترده به نام میدان پانزده خرداد شناخته می‌شود. بسیاری می‌گویند نخستین و کهن‌ترین میدان پایتخت بوده است.
قلعه دژ خندان
یکی از معروف‌ترین آثار تاریخی شهر دماوند در استان تهران در روستای گل خندان در بالای تپه‌ای عظیم و مشرف به محل تلاقی دو رودخانه بومهن و رودهن واقع است. اسلوب این بنا یادآور بناهای دوره ساسانی بوده و حصار بزرگ آن از قلوه سنگ‌های درشت، قلعه را به صورت مستطیل شکل احاطه کرده است. در چهارگوشه حصار، چهار برج توپُر، برای استحکام و دفاع بهتر ساخته شده است. داخل قلعه اتاق‌ها و تالارهای متعدد و آب‌انبارهایی وجود دارد.

برج میلاد‌‌
برج میلاد یکی از بلندترین برج‌های مخابرانی دنیا است و معمولاً گردشگران را برای حداقل یکبار دیدن ترغیب می‌کند. هوای پاک و بهاری نوروز برای دیدن شهر تهران از سکوی دید باز تجربه بی‌نظیری است که نباید آن را از دست داد. گنبد شیشه‌ای در طبقه آخر برج، رستوران برج بر فراز شهر و بزرگترین رستوران گردان جهان در داخل برج میلاد به همراه باشگاه پینت‌بال، دلفیناریوم، سینما و جشن نوروزگان در مجموعه برج میلاد از دیگر دیدنی‌های این مجموعه است.
مدرسه دار الفنون
اگر سری به خیابان ناصر خسرو بزنید ساختمانی را به نام دار الفنون می‌بیند که از امیر کبیر به یادگار مانده است. این مدرسه به دستور میرزا تقی خان امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد. دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشته‌های ایرانی، تا دیر زمانی همه دانشگاه‌های خارجی را دارالفنون می‌خواندند.