مهر: کتاب شأن هستی شناختی عشق و آفرینش انسان (در فلسفه و عرفان، از افلاتون تا صدرالمتألّهین)، نوشتهی موسی اکرمی به همت نشر فردا منتشر شد.
نگارنده در این کتاب در پی عرضه نگرشهای فلسفی و عرفانی ویژه درباره شأن هستی شناختی عشق و تجلی عشق و نقش عشق در پیدآیی جهان به طور عام و پدیدآیی انسان به طور خاص است و از این رو به جریانهای فلسفی و عرفانی ئی (از افلاتون تا صدرالمتألهین) توجه دارد که ۱) در یک سنت کمابیش به هم پیوسته جای میگیرند. ۲) این سنت احتمالاً مهمترین سنت کمابیش به هم پیوسته ئی در همه تاریخ اندیشش فلسفی و نگرش عرفانی است که به چنین جایگاه کانونی درخشانی برای عشق باور دارد و آن را بیان و توصیف و تبیین میکند و ۳) جریانهای درون این سنت در پیوند با و«جود» و «انسان» و «عشق» در وجوه پنج گانه هستی شناسی و شناخت شناسی و معناشناسی و روش شناسی و ارزش شناسی خود را، به تصریح یا به تلویح، واقع گرا میدانند.
با توصیف و تبیینی از مسائل مرتبط با وجود و انسان و عشق دارند که میتوان نگرش نهفته در پس آنها را واقع گرایانه دانست. هر چند ممکن است است یک جریان فلسفی یا عرفانی در زمینه هائی به جز پیوند میان عشق و پدیدآیی جهان و انسان واقع گرا نباشند و در این باره هیچ باکی نداشته باشد که ناواقع گرا خوانده شود، چنان که جریانهای فلسفی و عرفانی ناواقع گرا را هیچ پروایی از آوازه ناواقع گرا بودن در همه زمینهها یا بسا زمینهها نیست.
بخشهای میان دفتر کتاب عبارتند از:
از فصوص الوجود والنّور تا لَمَعات العشق
لَمعهی حافظانه و فصّ صدرایی: شأن هستیشناختی عشق و آفرینش جهان و انسان از فلوتین تا حافظ و صدرا
تجلّی یکم. از حافظ تا صدرالمتألهین
تجلی دوم. نوافلاتونگرایی اسلامی
تجلی سوم. احد و مسأله خلق جهان
تجلّی چهارم. نگاهی به عشق درونذاتی آفریدگان و آفرینش ممکنات از فارابی تا سهروردی
۴٫۱. فارابی
۴٫۲. ابن سینا
۴٫۳. سهروردی
تجلّی پنجم. از گنج پنهان تا آفرینش آفریدگان چونان حرکتی حُبّی نزد ابن عربی
تجلّی ششم. نگاهی به شأن هستی شناختی عشق و آفرینش جهان و انسان نزد حافظ
۶٫۱. منابع حافظ
۶٫۲. هستیشناسی عشق و نقش هستیشناختی آن در نگاه حافظ
تجلّی هفتم. از نظریهی فیض تا مابعدالطبیعهی اصالت وجودی عشق نزد ملاصدرا
۷٫۱. صدرالمتألّهین و اثولوجیا
۷٫۲. نظریهی فیض از اثولوجیا تااسفار
۷٫۳. عشق در حکمت متعالیه
۷٫۴. مابعدالطبیعهی اصالت وجودی عشق
تجلّی هشتم. عشق از شعر حافظانه تا فلسفهی صدرایی
کتابشناسی
فهرست دفتر دوم کتاب «شأن هستی شناختی عشق و آفرینش انسان (در فلسفه و عرفان، از افلاتون تا صدرالمتألّهین)»:
دفتر دوّم. لَمَعات العشق
لَمعهی یکم. لمعهی عین القضاتی (نوبت یکم). تمهیداتی در کلامالّسکران (صورتِ کتاب تمهیداتعینالقضات)
اشاره
تمهید یکم : نخستین نگاه اجمالی برای آشنایی و گزینش متن
تمهید دوّم : عوامل تعیین کننده در نثر عین القضات
یکم . آشنایی با ادب و بلاغت
دوم . ذوق شاعرانه
سوم . تجربهی عرفانی خاص
چهارم. تبحر در علوم گوناگون
تمهید سوّم : عناصر و ویژگیهای اساسی نثر تمهیدات
تمهید چهارم : شعر و شاعری در تمهیدات
الف) بهرهگیری از سخن منظوم شاعرانه دریافت سخن منثور
ب) نثری که شاعرانه و بلکه گاهی شعر است
تمهید پنجم : اصطلاحات و تعابیر عرفانی در تمهیدات
تمهید ششم . اصطلاحات فلسفی در تمهیدات
تمهید هفتم : آیات و احادیث در تمهیدات
تمهید هشتم: اقوال شخصیتها در تمهیدات
تمهید نهم : عشق در تمهیدات
تمهید دهم : واپسین نگاه اجمالی و بدرودی ناگزیر و نه برای همیشه
منابع و مآخذ
لَمعهی دوّم. لَمعهی عین القضاتی (نوبت دوم): عشق هدفآفرین، و معرفت عشق در تمهیدات عین القضات (عشق در کتاب تمهیدات عین القضات)
زبدهی یکم. دستیابی به مقام سلطان العشّاقی و شهادت در راه عشق
زبدهی دوّم. از استادان و الهامبخشان تا سوختن در آتش عشق
زبدهی سوّم. بیانناپذیری عشق
زبدهی چهارم. از نگرش هستیشناختی به عشق تا دوسویه بودن آن
زبدهی پنجم. لزوم درباختن محبوبان دیگر در برابر محبّت به خدا
زبدهی ششم. تجلّی حُسن الهی و عشق معشوق ازلی به خویش
زبدهی هفتم. حقیقت و حالات عشق در تمهید ششم
زبدهی هشتم. حکمت خلقت انسان در تمهید هشتم
زبدهی نهم. اصل و حقیقت آسمان و زمین در تمهید دهم
منابع
لَمعهی سوّم.لَمعهی اشراقی: عشق و قهر انوار در سپهر معرفتی سهروردی
اشراق یکم. سازمایههای اندیشهی سهروردی
اشراق دوّم. از وجود تا نور
اشراق سوّم. اشراق/صدور/آفرینش
اشراق چهارم. جلوههای وجودی عشق در منظر شیخ اشراق
۴٫۱. حُسن و عشق و حُزن، و پدیدآیی آسمان و زمین
۴٫۲. عشق چونان شوق برآمده از کمال و جمال ذات انوار
۴٫۳. عشق چونان درختی کاشتهی باغبان ازل و ابد
اشراق پنجم. نگاهی به عشق در حکمت خسروانی سهروردی
۵٫۱. خُرّه
۵٫۲. چگونگی تأثیر خُرّه
۵٫۳. کیومرث
لَمعهی چهارم. لَمعهی وجودی و عشقی: تجلّی عشق از ابن عربی تا عراقی
بهرهی یکم: ابن عربی
نگینهی یکم: ابن عربی و نقش او در عرفان اسلامی
نگینهی دوم: حقیقت مطلق در عرفان ابن عربی
نگینهی سوّم: عشق در عرفان وفلسفه
نگینهی چهارم: نقش عشق در کتابهای ابن عربی -حدیث کنز مخفی
نگینهی پنجم: پیش از آفرینش- حدیث عماء
نگینهی ششم: فیض اقدس و فیض مقدّس- آفرینش جهان
نگینهی هفتم: نخستین آفریده
نگینهی هشتم: حُسن و تجلّی و عشق
نگینهی نهم: قوس صعودی عشق
نگینهی دهم: گونههای عشق از دید ابن عربی
نگینهی یازدهم: زبان رمزی در عرفان عاشقانه
نگینهی دوازدهم: ترویج مکتب ابن عربی پس از درگذشت او
بهرهی دوم: عراقی
پرتوِ یکم: شکوفایی عراقی
پرتوِ دوم: عراقی و شعر عاشقانه-عارفانه
پرتوِ سوّم: چگونگی نگارش لَمَعات
پرتوِ چهارم: تأثیر سوانح غزالی بر لَمَعات عراقی
پرتوِ پنجم: تأثیر مکتب ابنعربی بر لَمَعات
پرتوِ ششم: منابع لَمَعات
پرتوِ هفتم: آغاز لَمَعات و نخستین آفریده
پرتوِ هشتم: عشق در سوانح و عشق در لَمَعات
پرتوِ نهم: جایگاه و ارزش لَمَعات
پرتوِ دهم: جایگاه عراقی در ادب و عرفان
یادداشتها
لَمعهی پنجم. لَمعهی مولانایی: از نفیر نی تا عشق معشوق به عاشق نزد مولانا
شمس یکم. نفیر نیِ بریده از نیستان
شمس دوّم. نقش عشق در آفرینش جهان و انسان
شمس سوّم. نیروی هستیشمولِ عشق و قوس نزولی عشق و انسان
شمس چهارم. قوس صعودی عشق و انسان
شمس پنجم. قعرِ ناپدیدِ عشقِ قهار
شمس ششم. عشقِ معشوق به عاشق
منابع
لَمعهی ششم. لَمعهی فصّ صدرایی: شأن هستی شناختی عشق و
آفرینش جهان و انسان نزد صدرالمتألهین
سفر یکم. از اصالت وجود تا ابداع فیضی
سفر دوّم. از بسیط الحقیقه تا کثرت موجودات
سفر سوّم. مراتب سهگانهی وجود
سفر چهارم. شأن هستی شناختی عشق و عشق واجب الوجود
سفر پنجم. عشق خدا به موجودات
منابع
کتاب «شأن هستی شناختی عشق و آفرینش انسان (در فلسفه و عرفان، از افلاتون تا صدرالمتألّهین)» نوشتهی موسی اکرمی، در ۵۰۰ صفحه به همت نشر فردا در سال ۱۳۹۶ منتشر شد.