چهارشنبه، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳
شرق: تازه‌ترین ترجمه ناصر غیاثی اثری درباره فرانتس کافکاست و این نشان می‌دهد که دغدغه کافکا همچنان با غیاثی همراه است. «کافکا در خاطره‌ها» عنوان این کتاب است که به کوشش هانس گردکوخ در سال ۱۹۹۵ منتشر شده بود و نشر نو همزمان با نمایشگاه کتاب امسال آن را به چاپ رسانده است. ناصر غیاثی پیش‌تر آثار دیگری از کافکا یا درباره او ترجمه کرده بود و «کافکا در خاطره‌ها» را نیز می‌توان اثری درباره کافکا دانست. عنوان فرعی این کتاب «از دبستان تا گورستان» است و در آن بسیاری از کسانی که در دوره‌های مختلف زندگی کافکا با او ارتباط داشته‌اند خاطراتشان را از کافکا نوشته‌اند؛ از خدمتکار خانه و کارآموز مغازهِ پدر گرفته تا همکلاسی‌های مدرسه و دانشگاه و همکاران و ناشران و دوستان و...، هر یک خاطراتشان از کافکا را روایت کرده‌اند. در میان این خاطرات می‌توان به وجوه مختلفی از کافکا و زندگی‌اش پی برد: از شکل‌وشمایل و شخصیت او گرفته تا رابطه‌اش با ادبیات و نوشتن و پول و زن و... این خاطرات گاه با هم در تضادند و گاه یکدیگر را تکمیل می‌کنند اما همه آنها در کنار یکدیگر چهره‌ای جاندار از کافکا ساخته‌اند، هرچند که به گفته ناصر غیاثی ارائه «تصویری کامل» از کافکا اساساً ناممکن است. «کافکا در خاطره‌ها» چندروزی است که منتشر شده و به‌این‌خاطر در اینجا گفت‌وگویی کوتاه با ناصر غیاثی کرده‌ایم و در فرصتی دیگر به‌صورت مفصل‌تر به آن خواهیم پرداخت.
تازه‌ترین
ترجمه شما که همزمان با نمایشگاه کتاب منتشر شده، «کافکا در خاطره‌ها» است که شامل
خاطرات کسانی است که هر یک به‌نوعی با کافکا ارتباط داشته‌اند. این کتاب اولین‌بار
چه سالی به چاپ رسیده و چه ویژگی‌ای در آن باعث شد تا شما به سراغ ترجمه‌اش بروید؟
این کتاب نخستین‌بار به سال ۱۹۹۵ منتشر
شد. من همان‌موقع کتاب را خوانده بودم. سپس به سال ۲۰۱۳ چند خاطره
جدید به کتاب افزوده شد. انگیزه من برای ترجمه این کتاب آشناکردن خواننده فارسی‌زبان
با آن وجه یا وجه‌هایی از چهره کافکا بود که تاکنون مغفول مانده بود.
عنوان فرعی «کافکا در خاطره‌ها»، از
دبستان تا گورستان است. آیا گستره خاطراتی که در این کتاب روایت شده‌اند واقعاً از
دوره کودکی تا مرگ کافکا را دربر گرفته‌اند و به عبارتی آیا تمام دوره‌های زندگی
کافکا در این کتاب دیده می‌شود؟
بله، کتاب از خاطرات همکلاسی‌های دبستان کافکا آغاز می‌شود،
به دوران جوانی، دانشجویی و کارمندی او می‌رسد و تا ماجراهایی که هنگام خاکسپاری
کافکا اتفاق افتاده ادامه می‌یابد.
«کافکا در خاطره‌ها» به کوشش هانس گردکوخ
به چاپ رسیده است. کوخ چگونه به خاطراتی که در این کتاب آمده‌اند دسترسی پیدا کرده
است و آیا تمام خاطراتی که از اطرافیان کافکا مکتوب شده در این کتاب آورده شده
است؟
آقای کوخ این خاطره‌ها را که در سال‌های گوناگون و در
نشریات مختلف به انتشار رسیده بود، جمعآوری کرده و در پیشگفتار کتاب توضیح می‌دهد
که آن دسته از خاطراتی که قابل اعتماد نبوده و یا شخص نویسنده بیشتر به خود
پرداخته تا به کافکا را کنار نهاده است.
آیا هانس گردکوخ آثار دیگری هم درباره
کافکا به چاپ رسانده است؟ به طورکلی او بیشتر تحت چه عنوانی شناخته می‌شود و آیا
می‌توان او را کافکاشناس دانست؟
آقای کوخ از سال ۱۹۸۱ در دانشگاه
وُپرتال آلمان به کار پژوهش در مورد زندگی و آثار کافکا مشغول است. گذشته از
اینکه او چندین مقاله و یک کتاب با عنوان «کافکا در برلین» در مورد کافکا منتشر
کرده است، دبیر کمیته‌ای‌ست که دست‌اندرکار ویرایش و انتشار تطبیقی آثار کافکاست
که طی آن «یادداشت‌های روزانه»، «نامه» و «آثار منتشرشده در زمان حیات» انتشار یافته‌اند.
منظور از «ویرایش و انتشار تطبیقی آثار» این است که آثاری که پیش از انتشار تطبیقی
از کافکا منتشر می‌شد، کار ماکس برود، نزدیک‌ترین دوست صمیمی کافکا و وصی او بود.
تطابق آثار منتشرشده توسط برود با نسخه‌های خطی به‌جامانده از کافکا نشان می‌دهد
که ماکس برود جای‌جای در آنها دست برده بود. انتشار تطبیقی «یادداشت‌های روزانه
کافکا» که همراه با توضیحات و تعلیقاتی از قبیل زمان نوشته‌شدن آثار، توضیح نام
مکان‌ها و آدم‌های مورد اشاره و بسیاری جزییات دیگر است، از دیگر کارهای پژوهشی
هانس گردکوخ است. بنابراین بله، درمجموع می‌توان او را یک کافکاشناس و از آن
بالاتر یک کافکاپژوه خواند.
از کافکا نامه‌ها و دست‌نوشته‌های زیادی
به‌جا مانده اما «کافکا در خاطره‌ها» از این حیث جذاب است که در اینجا با کافکا از
چشم دیگران روبه‌رو می‌شویم. آیا به‌واسطه این خاطرات می‌توان گفت که ما با تصویری
کامل و چندبعدی از کافکا روبه‌رو می‌شویم؟
در این کتاب گاه‌گاه می‌بینیم تصویری که یک خاطره از
کافکا به دست می‌دهد، در تناقض با تصویری است که خاطره دیگری از او به دست می‌دهد.
به نظر من به زحمت بتوان ادعا کرد که با خواندن این کتاب با «تصویری کامل» از
کافکا مواجه می‌شویم، چراکه اساساً چنین چیزی ناممکن است. اما در چندبعدی‌بودن این
تصویر نمی‌توان تردید ورزید.
کافکا در خاطره‌ها/ هانس گردکوخ/ ترجمه ناصر غیاثی/نشر
نو
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
