ایران: «با اولین نمایشگاه لوور در تهران خواستیم تنوع مجموعههای
موجود در لوور را به نمایش بگذاریم.
ویژگی خاص این نمایشگاه آمیزهای از باستانشناسی و هنر
معاصر است و ما یک روند تاریخی را به نمایش گذاشتیم. موزه لوور یک موزه زنده است
که همچنان آثاری را جذب میکند و نمونه آن وجود عکسهایی از عباس کیارستمی در این نمایشگاه
است.»
«موزه لوور»
(Musée du Louvre)،
به گواهی آثاری که در دل خود جای داده است، یکی از پربازدیدترین و پرافتخارترین
موزههای جهان است. مجموعهای که شاید نخستین جایی باشد که مردم جهان، پس از شنیدن
نام «موزه» به ذهن شان خطور میکند. موزهای که درست همین روزها(۱۰ آگوست، ۱۹ مرداد)، ۲۲۵ ساله شده است، محصول قرون و
اعصار است و ثمره ذوق بسیاری از مجموعه داران، تلاش باستان شناسان در یونان، مصر و
غرب آسیا، سخاوتمندی اهداکنندگان و دانش کارشناسان موزه در انتخاب آثار خریداری
شده است. باپرسه در لوور، بیننده به دالانهای تو در توی تاریخ بشر رهنمون میشود
و نبوغ خلاقانه او را به نمایش میگذارد؛ از نخستین تمدنهای شرقی تا اواخر قرن
نوزدهم. بخش بسیار اندکی از این مجموعه صرفاً جهت نمونه، ۱۴۷ روز را میهمان ایران و موزه ملی ایران
بود. نمایشگاه «موزه لوور در تهران»(Le musée du Louvre à Téhéran)، دوشنبه ۱۴ اسفند سال گذشته با حضور« ژان ایو
لودریان»؛ وزیر امورخارجه فرانسه و «ژان لوک مارتینز»؛ رئیس موزه لوور گشایش یافت
و دوشنبه ۸ مرداد به کار خود پایان داد. آثاری
که ۲۹ بهمن به تهران آمدند و ۱۶ مرداد به پاریس بازگشتند. در این
نمایشگاه تعداد ۵۶ شی ء به وزن تقریبی ۸ تن از آثار لوور به نمایش درآمد و
طبق گفته مدیر موزه ملی ایران در مدت زمان برگزاری نمایشگاه، در مجموع تعداد ۲۵۱
هزار و ۶۹۰ نفر از این نمایشگاه بازدید کردند که تعداد ۲۴۸ هزار و ۹۴۵ نفر ایرانی
و بقیه از سایر ملیتها بودند. به بهانه پایان این نمایشگاه، با «ماریل پیک»(Marielle Pic)؛ مدیر بخش شرق باستان
و «یانیک لینتز»(Yannick Lintz)؛ مدیر بخش هنرهای
اسلامی موزه لوور، در روزهای حضور در تهران، به گفتوگویی کوتاه نشستیم و انسیه
نجارزاده ترجمه آن را برعهده داشت که در ادامه میخوانید.
پرسش نخست، شاید کلیشهای و تکراری به نظر برسد. اینکه
اصلاً موزه لوور چرا مهم است؟ و اساساً در میان موزههای دنیا دارای چه جایگاهی
است؟
ماریل پیک: موزه لوور، یکی از قدیمیترین موزههای جهان
است. این موزه در اواخر قرن هجدهم ایجاد شده و با کلکسیونهایی از پادشاهان فرانسه
ساخته شده است. داخل موزه مجموعههای عظیمی از اروپا و کشورهای مختلف هست. حتی
مثلاً از کشورآلبانی هم آثاری هست که شاید فکرش را هم نکنید. این موزه سه هدف
دارد؛ از تمدنهای باستانی دنیا، آثاری را نگهداری و حفاظت کند زیرا طی انقلاب
فرانسه بعضیها آثار گرانبهایی را از سراسر دنیا، در کلیساها و مجموعههای خصوصی نگه
میداشتند. باید تأکید کنم افراد ثروتمندی هستند که مجموعههای بزرگی ایجاد کردند
اما به مرور جمعآوری و به لوور آورده شد. به این معنا که اشیای زیادی از این
مجموعه داران خریداری شد. زیرا حفاظت اشیای کهن تمامی تمدنها همیشه هدف مهمی برای
لوور بوده است.هدف دیگر، نشان دادن فرهنگ و تمدن تمام اروپا مانند ایتالیا و یونان
باستان است چون قبل از جنگ جهانی دوم این موزه نمایشگاهی برای آثار آسیایی بود.
هدف سوم ایجاد فضایی است برای فعالیت و نشان دادن آثار هنرمندان معاصر؛ آثاری از
هنر معاصر قرن هجدهم و نوزدهم تا اکنون. افزون بر این، در موزه فضایی وجود دارد
برای هنرمندان معاصرِ مجسمه ساز و نقاش که خودشان بیایند و کارشان را ببینند. و البته
پژوهشگرانی که روی این آثار کار میکنند. ذکر این نکته هم لازم است که جز موزهداری،
این موزه همیشه پژوهشهایی در زمینه تمدن هم انجام میدهد.
جایگاه ایران در موزه لوور چگونه است؟
ماریل پیک: بستگی دارد. در گروه ما که درباره اشیای کهن
است، ۱۰ سالن مخصوص ایران داریم. حتی در بخش
اسلامی هم ایران صاحب جایگاه است و حدود ده هزار شی ء از دوره اسلامی قرار دارد.
آثار دوره اسلامی، به لحاظ جغرافیایی چه مقیاسی را شامل
میشود؟ آیا از آسیا تا آفریقا را در برمی گیرد؟
یانیک لینتز: بله، تمدن اسلامی از اسپانیا تا هند که بخش
مهمی از آن را از آفریقا تا هند در برمی گیرد که ایران مهمترین بخش آن است. شاید
برایتان جالب باشد بدانید که پاریس در اواخر قرن نوزدهم، سرپرست بازار جهانی
هنرهای تزئینی ایران بود؛ سرامیک، هنر فلزکاری، فرش و... به این علت است که لوور مهمترین
مجموعهها را از ایران دارد. و این مورد درباره اشیای کهن نیز صدق میکند همانطور
که در نمایشگاه نشان داده شده، از همین منطقه آثار وجود دارد؛ از شمال آفریقا تا
افغانستان، تا یمن و این شبیه گروه ما هم هست که ۲۶ سالن دارد.
آیا برنامهای دارید تا موزههای کشورهای کمتر توسعه
یافته یا به اصطلاح جهان سوم را یاری کنید؟
ماریل پیک: موزه در این بخش فعال است. پس از خسارات و
مشکلاتی که داعش در عراق و سوریه ایجاد کرد، با همکاران خود در ارتباط بودیم و حتی
رئیس موزه ملی عراق به فرانسه آمد و درباره نگهداری این اشیا صحبت کردیم و تصمیم
گرفتیم از آنها حمایت کنیم.
آموزش به کودکان را در دستور کار خود دارید؟ اینکه به
آنان آموخته شود که اهمیت موزه در چیست و چرا باید میراث تمدنهای بشری حفظ شود.
یانیک لینتز: بله، آموزش در فرانسه در قرن هجدهم و
نوزدهم تا کنون بسیار مهم بوده و موزه لوور در این میان سردمدار آموزشها است. ما
در موزه سعی داریم در این زمینه خلاق باشیم زیرا آموزش کودکان، آینده ساز است و تصویری
که شما از موزه میبینید نتیجه همین گفتوگوهای فرهنگی است. ما در موزه به بچهها
بسیار اهمیت میدهیم و برای آنها کلاسهایی برگزار میکنیم.
ماریل پیک: در لوور حدود ۱۰ تا ۱۵ متخصص کودکان فعالیت میکنند. برای ما حفظ میراث تاریخی و
فرهنگی مهم است و روی آن کار میکنیم. شما هم در
موزه ملی ایران، کودکان زیادی دارید که از مدارس برای بازدید موزه میآیند. و این
بسیار حائز اهمیت است که آنها را در حفظ آثار ارزشمند شریک کنیم.
آیا حضور زنان در لوور اهمیت دارد؟ نه به معنای تفکیک
جنسیتی، بلکه از این منظر که همه دخیل در کار موزهداری شوند.
ماریل پیک: برای ما، موزه دارِ مرد و زن اصلاً مهم نیست.
حتی من اصلاً نمیدانم چه تعداد مرد و زن در لوور کار میکنند زیرا در اینجا ایمان
به کار مهم است و تخصص. چه اهمیتی دارد که از حدود ۲۲۰۰ کارمندی که موزه لوور دارد، کدام هایشان
زن و کدام هایشان مرد هستند. برای هر بخشی از لوور که چهار قسمت است چهار نفر حضور
دارند که دو نفرمرد و دو نفر زن هستند؛ کاملاً برابر.
چرا در لوور، دربرچسب معرفی هر اثر، دست کم در بخش
ایران، زبان فارسی جایی ندارد؟ این را یک نقص نمیدانید؟
یانیک لینتز: درست است. در لوور، معرفی آثار تنها به سه
زبان انگلیسی، اسپانیایی و فرانسوی است. مسأله اصلی در لوور طراحی آنجاست.
بازدیدکنندگانی که میآیند، به حدود ۷۰ زبان تکلم میکنند و طبیعتاً نمیتوانیم برای همه آنها معرفی
بگذاریم. اما سؤال مهم این است که چرا در بخش اسلامی، معرفی آثار را به زبانهای
عربی و تُرکی و فارسی نداریم. پاسخ این است که چون هنوز امکانات آن فراهم نشده که
فضا برای چند زبان دیگر داشته باشیم اما این برنامه را برای آینده داریم که همه
راهنماهای صوتی و نوشتاری را مجهزتر کنیم. البته مثل هر کاری در همه جهان، اگر
حامی مالی پیدا شود!
آیا شما با موزههای دیگر جهان هم تعامل دارید؟ و این
ارتباط چرا مهم است؟
ماریل پیک: این همکاری مهم است چون همه با یکدیگر باید
این میراث بشری را حفظ کنیم.
یانیک لینتز: به عنوان مسئول بخش اسلامی به نظرم مهم است
چون ارتقای همکاری بین موزهها مهم است. در بخش اسلامی، ما با ازبکستان، مصر، تونس
و چین همکاری داریم و آثارمان را جابهجا میکنیم و با همکاران مان نیز همکاری
داریم و حالا نوبت به ایران رسیده است. این نوعی تداوم فرهنگ است بین موزه ها.
برپایی نمایشگاهی از آثار موزه لوور در موزه ملی ایران
را چگونه میبینید؟
ماریل پیک: این هم روشی است برای ارتباط فرهنگی. همکاران
ایرانی ما را میبینند که برایشان اهمیت دارد. همان گونه که نمایشگاهی مشابه میتواند
برای نمایش فرهنگ ایران در بخشهای مختلف در فرانسه مؤثر باشد.
بد نیست به برگزاری نمایشگاه آثار قاجاری در فرانسه هم
اشاره کنید.
یانیک لینتز: بخشی است به نام لوورلنس(Louvre-Lens) در
شمال فرانسه که نمایشگاه «امپراطوری گل سرخ: شاهکارهای ایرانی قرن نوزدهم» در آنجا از ۲۳ مارس تا ۲۳ جولای برپا شد و دو اثر از موزه ملی ایران و ۱۹ اثر از مجموعه میراث جهانی کاخ
گلستان به نمایش گذاشته شد. سه سال پیش که با ایران برای این نمایشگاه رایزنی میکردیم،
فکر نمیکردیم که نمایش آثار ایران معاصر ایده خوبی باشد و حالا که عملی شد، میبینیم
که چه ایده عالی بود. چون ما تنها دوران باستان یا قرون وسطی ایران را نمایش نمیدهیم،
ما دوران مدرن ایران را هم به نمایش میگذاریم و این به نوعی یک فصل فرهنگی است و
شروع خوبی خواهد بود برای تداوم همکاری دو طرفه.