«دانشنامه دیزاین» و «آلیس در سرزمین عجایب»

ایسنا: ترجمه «دانشنامه دیزاین» ویراسته میشائیل ارل‌هاف و تیم مارشال به همراه ترجمه «آلیس در سرزمین عجایب» نوشته لوییس کارول منتشر شده‌ است.

«دانشنامه دیزاین» ویراسته میشائیل ارل‌هاف و تیم مارشال با ترجمه منظر محمدی در ۵۸۹ صفحه با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه در نشر مشکی به چاپ رسیده است.

در مقدمه ناشر آمده است: در جریان ترجمه کتاب، ترجیح دادیم معادل مألوف واژه design در فارسی را -که همان «طراحی» باشد- به کار نبریم و از اصطلاح «دیزاین» استفاده کنیم. طراحی در فارسی معنای دیگری(drawing) هم دارد، در حالی که منظور نویسندگان از design یکسره چیز دیگری است. در واقع، دیزاین معنای وسیع‌تری نسبت به طراحی دارد و واژه دوم نمی‌تواند تمام جنبه‌های مفهوم دیزاین را بازتاب بدهد.

در مقدمه ویرستاران کتاب نیز عنوان شده است: ایده انتشار «دانشنامه دیزاین» از اینجا آمده که به باور ما نیاز مبرمی به صورت‌بندی جدی زبان مشترکی در دیزاین، در عرصه حرفه‌های متکثر و ناهمخوان دیزاین و فراتر از آن‌ها، احساس می‌شد. به عبارت دیگر، هدف این کتاب آن است که میان گروه‌های مختلفی که امروز در زمینه دیزاین نقشی دارند- چه آنان که خود را دیزاینر می‌پندارند، چه تولیدکننده، مدیر، بازاریاب، مدرس یا محقق دیزاین - بحث و گفت‌وگو و تبادل نظر به وجود آورد. همچنین این کتاب قصد دارد به مردم عادی علاقه‌مند - یعنی مصرف‌کنندگان دیزاین - کمک کند اهداف، روش‌شناسی‌ها و فناوری‌های مختلف عرصه دیزاین را، که در خلق محصولات و سیستم‌های مورد مصرف آنان در زندگی روزمره‌شان به کار می‌رود، بشناسند.

ما در باب مقولات زبان و واژگان تخصصی‌ای که امروزه گفتمان دیزاین را شکل ‌داده‌اند به دقت فکر کردیم. با این‌حال، هنگام کار روی این کتاب، دریافتیم که شماری از اصطلاحات ارزشمند این عرصه را از قلم انداخته‌ایم.

مسلم است که زبان همواره در سیلان است و دیزاین نیز خود قلمروی به شدت پویاست. در نتیجه زبان دیزاین می‌تواند بسیار گسترده‌ و بی‌ثبات باشد، که اغلب از دورن گفتمانی کلامی شکل می‌گیرد. شاید به همین دلیل است که تاکنون تلاش چندانی برای تألیف دانشنامه دیزاین صورت نگرفته است، و شاید به همین دلیل است که اثر حاضر داعیه هیچ «حقیقت» جزمی و قاطعی ندارد.

همچنین در نوشته پشت جلد کتاب می‌خوانیم: کتاب حاضر شامل بیش از سیصد مدخل مقاله‌وار کوتاه و بلند است درباره جنبه‌های گوناگون دیزاین. دیزاین در این کتاب به معنای وسیع کلمه به کار برده شده است. به این ترتیب، به مدخل‌هایی برمی‌خوریم همچون «دیزاین بو»، «دیزاین رویداد»، «دیزاین حمل و نقل»، «دیزاین ایمنی»، «دیزاین علیه جرم» و ... .

بسیاری از مقولاتی که در این کتاب درباره‌شان بحث شده در ایران ناشناخته مانده‌اند و این کتاب شاید درآمدی باشد بر شناخت آن‌ها. مخاطبان این اثر دیزاینرها، دانشجویان، استادان و پژوهشگران دیزاین و تمام علاقه‌مندانی هستند که مایل‌اند به طور عمیق و علمی با دیزاین آشنا شوند.

دیگر کتاب منتشرشده در نشر مشکی، «آلیس در سرزمین عجایب» نوشته لوییس کارول با تصویرگری رالف استدمن با ترجمه حسین شهرابی است که در ۲۲۴ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه عرضه شده است.

در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: خیلی وقت بود که به اندازه واقعی‌اش نبود. به خاطر همین، حالا احساس عجیبی داشت. ولی در عرض چند دقیقه عادت کرد و مثل همیشه مشغول حرف زدن با خودش شد. «خب، نصف نقشه‌ام اجرا شد! چقدر این همه تغییر آدم را گیج می‌کند! یعنی حتی مطمئن نیستم یک دقیقه بعد چه شکلی می‌شوم! ولی خب به اندازه واقعی‌ام برگشته‌ام. کار بعدی‌ام این است که بروم به آن باغ زیبا... اما چطور این کار را بکنم؟ این را که گفت، ناگهان از مکانی باز سردرآورد که خانه‌ای کوچک، به ارتفاع کمتر از یک متر و نیم، در آن پیدا بود.

آلیس با خودش گفت: «کسی که توی همچین جایی زندگی بکند جرئت ندارد با من که الآن به این اندازه هستم حرفی بزند؛ حتما از ته دل می‌ترسانم‌شان!» به همین خاطر، دوباره یک گاز به قارچ توی دست راستش زد و نزدیک خانه نرفت تا آنکه قد خودش را حدود بیست و پنج ‌سانت کرد. (از متن کتاب)

آیا از پس این‌ کار برآمدم؟ آیا بازترجمه‌ام طوری هست که وجود خود را توجیه کند؟ خواننده‌ها بهترین داوران‌اند. اما تا آنجا که به خودم مربوط است، کماکان ناراحتم که شهامت نداشتم سراغ بازترجمه خوش‌خیالانه آرمانی‌ام بروم. آرمانگرای درون من احساس می‌کند شکست خورده و گاهی می‌گوید کاش این کتاب را فعلا ترجمه نمی‌کردم. اما اعتراف می‌کنم از ذره ذره‌اش لذت بردم - چه از شکست‌هایم، چه از پیروزی‌های احتمالی‌ام. (از پس‌گفتار مترجم فارسی)