آثار نظامیگنجوی تواناییهای منحصر به فردی دارد که فراتر از مرزهای فرهنگیای میرود که آن را تولید کرده است و میتواند با مخاطبان مختلف در جهان با سنجهها و سلیقههای متفاوت گفتوگو کند و بدین سبب است که نظامی یکی از پنج سخنسرای بزرگ ایران و یکی از سرایندگان بزرگ ادبیات جهان است.
علیاصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بینالملل شهر کتاب، در آستانهی روز بزرگداشت نظامی با بیان این مطلب گفت: نظامی بزرگترین سرایندهی منظومههای عاشقانه است و شاعری ایراندوست و ایرانستاست و مروری بر آثاری که در یکسال گذشته از نظامی و دربارهی او در ایران منتشر شده نشان میدهد که نظامیپژوهی از نظر انتشار آثار بدیع و تحلیلی رشد مناسبی نداشته و آثاری که منتشر میشود تکرار حرفهای گذشتگان است. ضرورت دارد که دانشگاهها و مراکز فرهنگی توجه بیشتری به گنجینهی ادبی نظامی بکنند.
وی گفت: در سال ۹۷ مجموعا ۵۵ عنوان کتاب با شمارگان ۴۶هزار نسخه از نظامی و دربارهي نظامی منتشر شده که لیلیومجنون با ۱۵ بار انتشار و ۱۲۳۰۰نسخه و خسرووشیرین با ۱۴ بار انتشار و شمارگان دوازدههزار نسخه با اقبال بیشتری روبهرو بوده است. پس از آن هفتپیکر ۹ بار در این سال منتشر شده است. دربارهی اندیشه و آرای نظامی نیز ۷ عنوان کتاب به چاپ رسیده است.
محمدخانی افزود: نظامی شاعری است که شاعری را با اشعار کوتاه آغاز کرد و سپس در حدود چهلسالگی به منظومهسرایی پرداخت و از این بابت به فردوسی شباهت دارد و بیش از همه از فردوسی و شاهنامه تاثیرپذیرفته است ولی پس از نظامی، سرایندگان بسیاری در هند و ایران و ترکیه به تقلید از منظومههای نظامی پرداختهاند از امیرخسرو دهلوی تا جامی، وحشی بافقی، مکتبی شیرازی، فضولی بغدادی و شاعران دیگر. کمتر شاعری در ادب فارسی مانند نظامی داریم که این تعداد مقلد داشته باشد و در میان آثار شاعران پارسیگوی، منظومههای نظامی بیش از کتابهای دیگر سرمشق شاعران قرنهای بعد شده و نظیرههای بسیاری برای آنها پدید آورده است.
وی تصریح کرد: هنوز اندیشهها و حکمت نظامی به خوبی تبیین و تحلیل نشده است و در آثار نظامی حکمت و گرایشهای فلسفی مشهود است و بیسبب نیست که لقب حکیم گرفته است. ایراندوستی نظامی به همراه دینورزی اوست همهی آثارش سرشار از اشاره به اساطیر و تاریخ و روایات کهن است که همیشه با غرور و احترام از آن یاد میکند و بدان میبالد و توجه او به آموزههای دینی در تمام آثارش به ویژه دیباچههای او در خمسه، حکایت از ایمان عمیق او به توحید و دیانت اسلام و ارادت به پیامبر (ص) دارد و در آثارش بارها به اخلاق زهد و گوشهنشینی و شبزندهداری و روزه گرفتن و چله نشستن خود اشاره کرده است.
محمدخانی در ادامه به وضعیت نظامیپژوهی در جهان اشاره کرد و گفت: با اینکه نظامیپژوهان جهان چون هلموت ریتر، یان ریپکا، برتلس، الساندرو بائوزانی، کریستوف بورگل، کارلو سکونه و پائولا اورساتی آثار نظامی را ترجمه و دربارهی او مقاله و کتاب نوشتهاند اما این نظامیپژوهان بیشتر در آلمان، چک، روسیه و ایتالیا، فرانسه و انگلیس و... به این زبانها اثر آفریدهاند و آثار نظامی به بسیاری از زبانها ترجمه نشده است و امید است که با تلاش ایرانشناسان، دپارتمانهای زبان در کشورهای دیگر، رایزنیهای فرهنگی جمهوری اسلامی در ایران و مراکز ادبی و فرهنگی در سالهای آتی، نظامیپژوهی رونق بیشتری در داخل و خارج از کشور داشته باشد.
وی در پایان گفت که نامگذاری روزهایی برای بزرگداشت مفاخر ادبی و فلسفی و دینی در تقویمها فقط برای افتخار کردن به این بزرگان نیست بلکه همهی ما در برابر آثاری که این بزرگان آفریدهاند مسئولیت داریم و به سهم خود باید با ترویج اندیشهها و آثار شاعران و فیلسوفان و بزرگان، ادای دینی به این بزرگان داشته باشیم و هنرمندان، نویسندگان، متفکران تاملی در معرفی نظامی با قالبهای نوین و ابتکارات هنرمندانه داشته باشند.