نوشتن از سویدای جان

ایران: نمی‌شود نویسنده باشی، یــا دست کم خـودت را نویسنده بدانی، آنهـم ایرانی و آنوقت فکر کنی قدرتش را داری تا چیزی بنویسی کـه از هر نوع ایدئولوژی و نگاه خداباور به دور باشد. انسان در ملحدانه‌ترین شکل تفکر و بلغور کردن ادعاهای سکولاری باز هم ته دلش خداباور است و جایی اگر گیر افتاد، که می‌افتد، به زبان هم اگر نیاورد منتظر آن نیروی امداد حاضر و ناظر است. تسلیم قدرت خالق است و خب از آن عمیق‌تر نویسنده مسلمان. بخش اعظمی از متون نظم و نثر در ادبیات کهن و نو فارسی بر محور خداپرستی نگاشته شده‌اند. از فردوسی و بیهقی و سعدی و حافظ و نظامی و مولانا بگیرید تا شهریار و بهار و نیما و ساعدی و رضا امیرخانی و محمدحسن شهسواری و مجید قیصری خودمان. و بی‌شک ورود اسلام به ایران با نام پیامبر گره خورده است. جریان شیعی غالب بر جامعه ایرانی نیز همواره گواه بر تمایلات نویسندگان ایرانی برای نوشتن و پرداختن به مضامین شیعی و مذهبی و خاصه شخص پیامبر(ص) بوده و هست. می‌خواهم بگویم این نوع نگارش ربطی به وابستگی‌ها و عدم وابستگی به قدرت ندارد و نمی‌شود آن را زیر این عنوان دسته‌بندی کرد و به کسی انگ و نام نهاد به صرف نوشتن شعری در رثای علی(ع) یا داستانی در باب سیره و خصایص پیامبر. اما لزومش چیست؟ گمانم ادبیات در تمام بلاد، که دارای تاریخ ادبیات قابل اعتنا و ریشه‌دار بوده‌اند همیشه نگاه ویژه‌ای به خداوند و تعالیم مذهبی داشته است. ادبیات روس و فرانسه و حتی آلمان هرگز ادبیاتی نبوده که از بیخ و بن ادعای مخالفت و تقابل با کلیسا و مسیحیت را داشته باشد. در آثار نویسندگان کهن و بزرگ روسیه رد پای مذهب را بخوبی می‌توان یافت. نگاه و منظر نویسندگان شاید در هر اثری متفاوت و مختلف باشد اما امکان ندارد ادبیات بتواند بی‌ریشه‌های دینی پا سفت کند. نوشتن درباره پیامبر و سیره او فارغ از شخصیت خاص و جایگاه ویژه او در دین اسلام و جهان مسلمانان، به‌عنوان انسان ویژه‌ای که در عصر جاهلیت و بربریت اعراب به آن اندازه از درستکاری و نرم‌خویی و اعتنا به حقوق بشر و علی‌الخصوص حقوق زنان و خانواده می‌پرداخت، شاید نه تنها برای نویسندگان مسلمان که برای همه اهالی تفکر نقطه عطف و توقف باشد. از آن مهم‌تر بد نیست با دقت در احوال و روزگار و ذات و منش پیامبر کمی بیشتر از قبل در تاریخ و روایات و احادیث دقیق شد و سره را از ناسره باز شناخت. یقیناً شناخت پیامبر از راه ادبیات و مسئولیت سنگینی که ادبیات به لحاظ حرکت روی صدق و راستی برعهده مؤلف می‌نهد کمک شایانی در زدودن غبار بدعت‌ها و خرافات و بهتان‌ها از چهره پیامبر خواهد شد. این است که بازشناسی هویت پیامبر و نقش تعیین‌کننده او در هدایت و رساندن جمع قابل توجهی از جمعیت جهان بدین نقطه کنونی که بر آن ایستاده، بر عهده ادبیات شعر و داستان است. باید فهم‌مان شود نوشتن از پیامبر نگارش پهلوان‌نامه و مدایح غلوشده و بی‌اعتبار میرزابنویس‌های دربار شاهان از جلال و جبروت پوک و توخالی آنها نیست. نوشتن از پیامبر بدون شک بواسطه تعلقات روحی و قلبی رخ می‌دهد که از راه ادعا و به مکر دنیوی ممکن نخواهد بود.
جشنواره ادبی داستان کوتاه خاتم با تمرکز بر سیره و شخصیت حضرت ختمی مرتبت تشکیل شده و امروز آیین اختتامیه چهارمین دوره آن در شهر کتاب بخارست برگزار خواهد شد.
گفتنی است دفتر نشر و معارف اسلامی و شهر کتاب از بانی‌های این جشنواره هستند.