عبید زاکانی میتوانست همچون بیشتر شاعران همروزگارش بهگونهای شاعری کند که هیچ انعکاسی از وضعیت اجتماعی عهدش را در شعرش نیابیم؛ یعنی میتوانست شعری خنثی داشته باشد. از سوی دیگر میشد تصور کرد که این شاعر، ذوق طنّازانهی خود را همچون سوزنی یا انوری، صرف هجوسراییهای شخصی کند و حریف کاسهلیسی را از میدان بیرون براند.
عبید اما نه شاعری غیرمتعهد بود و نه هوچی. او شاعری متعهد بود که از قالب ادبی طنز برای مبارزه با مفاسد اجتماعی، سیاسی و مذهبی عهد خود بهره میبرد. با نگاهی اجمالی به شخصیتها و طبقات اجتماعی مورد انتقاد در آثار عبید، بهویژه در رسالهی دلگشا و اخلاق الاشراف، میتوان دریافت که او با ورود عامدانه به عرصهی ادبیات انتقادی به تعهّد اجتماعی خود عمل کرده و سعی داشته تا با این شیوه، سطح فهم و توقّع جامعهی خود را ارتقا بخشد.
بیستوهشتمین نشست از مجموعه درسگفتارهایی دربارهی عبید زاکانی در روز چهارشنبه ششم شهریور ساعت ۱۶:۳۰ به «عبید و ادبیات متعهد» اختصاص دارد که با حضور دکتر محمدرضا موحدی در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه سوم برگزار میشود.