بیتردید
حسینبن منصور حلاج به عنوان یکی ازنامدارترین چهرهها در عرصۀ عرفان و
تصوف از یک سو و به عنوان مظهر ایستادگی در برابر زهد ریایی و مبارزه با
کسانی که از دین تنها به عنوان اسم شبی استفاده میبردند برای ورود به کاخ
جادویی قدرت در عرصۀ تاریخ از بلند آوازگی خاص و کم نظیری برخوردار است.داستان
خیال حلاج قصۀ یک دانشجوی دورۀ دکتری است که به خاطر آنکه تزش را در مورد
زندگی و اندیشههای حسینبن منصور حلاج انتخاب کرده بود مدرک دکتری را از
او دریغ میکنند و علاوه بر اخراجش از دانشگاه از طرف مؤدیان دینداری به
بهانۀ حفظ اذهان دانشگاهیان از تشویش علیه او در دادگاهی اقامۀ دعوا
میکنند و جلسۀ دفاع از تز دکتری به جلسۀ دفاع از خود در دادگاه ختم
میشود.نویسنده باظرافت تمام آن دادگاه را با دادگاهی که حسینبن منصور
حلاج را در آن محکوم به اعدام کردند مورد مقایسه قرار میدهد و به ویژه در
بخشی از داستان که هیئت داوران در جلسۀ دفاع از نوری ابراهیم (همان دانشجوی
دورۀ دکتری) میخواهد که توبه نامه بنویسد درست مثل همان رفتاری که
مسؤولین دادگاه حلاج با او کردند.وقتی این دانشجو در رؤیای خود حلاج را
میبیند که سراغ او آمده خطاب به او میگوید: «مرا حدود هزار و صد سال پیش
به جرم کفر و زندقه و الحاد محکوم به اعدام کردند واقعا در شگفتم که از
هزار و صد سال پیش تا کنون اندیشۀ این انسانها هنوز همان است که
بوده.».ارتباط این دانشجو با روح حلاج و مجموعه گفتارها و سخنانشان در واقع
نقدی است شدید بر افرادی که سکانهای علمی و پژوهشی را در دست گرفتهاند و
با اندیشهای مزدورانه علم را در پای کاخ جادویی قدرت ذبح شرعی میکنند...
بالكان، با وجود تمام اشتراكات تاريخی، فرهنگی و ادبیاش با ايران، برای ما غالباً با تحولات سالهای استقلال كشورهای يوگسلاوی سابق در آغاز دههی نود سده بيستم ميلادی گره خورده است كه تجربياتی تلخ و غمبار را برای مردمان اين خطهی زيبا با تاريخی پر فراز و نشيب رقم زده است.
برگزاری دو همايش علمی در منطقهی بالكان بهانهای شد برای سفر كوتاه نویسنده به سه كشور بوسنی و هرزگوين، صربستان و بلغارستان كه حاصل برداشتهای اين سفر در قالب «دور بالكان در هشت روز» تلاشی است برای نگاهی ديگر به فرهنگ، تاريخ و مردمان اين سه كشور. مردمانی كه حامل تاريخی طولانی و سرشار از تعامل و داد و ستد با فرهنگ، هنر، ادبيات و تمدن ايرانی و اسلامی بودهاند و تفطّن به اين مشتركات فراوان، رهآورد هر مسافر كنجكاو و علاقمندی است كه حتی سفری گذرا به اين كشورها داشته است.
دور بالکان در هشت روز، سیدحسین طباطبایی، انتشارات نگارستان اندیشه، ۲۲۰۰۰ تومان