سفر نویسنده نسل بیت به ریشه‌ها

این روزها به همت نشر نیماژ کتابی منتشر شده است از جک کرواک که زنده‌کننده حال و هوای «نسل بیت» ها در ادبیات است. این کتاب با نام «اشراق در پاریس» همچون کتاب «در جاده» سفرنامه خود کرواک است. سفرنامه مردی که به دنبال گذشته خود تا پاریس می‌رود. جک کرواک در سال ۱۹۲۲ در ماساچوست امریکا به دنیا آمد. او یک کانادایی-فرانسوی بود که زبان انگلیسی را برای اولین‌بار در مدرسه آموخت و تحصیلاتش را در رشته فوتبال در دانشگاه کلمبیا دنبال کرد؛ جایی که در آن با همقطارانش نیل کسیدی، ویلیام اس باروز، لوسین کار و آلن گینزبرگ آشنا شد. افرادی که با علایق نسبتاً مشترک دور هم جمع شدند و شاید بتوان مهم‌ترین ویژگی آنها را در یک چیز خلاصه کرد؛ شورشی بودن.
کرواک در اواخر دهه چهل میلادی کتابی به نام «شهر و شهرستان» منتشر کرد که چیز چشمگیری نداشت، اما زندگی ادبی و سبکی او با انتشار رمان «در جاده» در سال ۱۹۵۷ آغاز می‌شود. او با این کتاب سبکی را در ادبیات امریکا معرفی کرد که الگوی اصلی جنبش بیت نام گرفت. رمان اشراق در پاریس نیز مثل رمان در جاده، داستان یک سفر را روایت می‌کند. کرواک برای یافتن ریشه تاریخی خانوادگی‌اش به پاریس سفر می‌کند، اما مثل بقیه کارهای هنرمندان نسل بیت کاری غیرمتعارف است. او از همه لحظه‌هایش حرف می‌زند و کار زیادی به فرانسه و پاریس ندارد. برای او پاریس در بارها و تهیدستان و اوباش نیمه‌شب‌ها خلاصه می‌شود: 
«وسط یک عالمه تاریکی چرخ می‌خوردم، وسط یک عالمه مه، همه جا داشت تعطیل می‌شد. اراذل با ماشین‌های فسقلی‌شان و بعضی‌ها پشت موتورهاشان ویراژ می‌دادند. چندتایی هم گوشه و کنارها ایستاده بودند. به هر کی می‌رسیدم می‌پرسیدم هتل کجاست. بلد نبودند. سه صبح که شد دسته‌دسته اراذل از این دست به آن دست خیابون از جلوم رژه می‌رفتند. بهشان می‌گویم اراذل، ولی وقتی همه ببندند و آخرین دیسکوها هم قبلش چند تا از مشتری‌های جیغ و دادشان را ریخته باشند بیرون که گیج وویج دور ماشین‌ها عر بزنند، تو این خیابون‌ها چی می‌ماند برام؟»1
زندگی شخصی کرواک پر از تضاد، سردرگمی و افسردگی بود. زندگی‌ای که نهایتا به خاطر سوءمصرف الکل به پایان رسید. مهم‌ترین اثر او «در جاده» روایت یک سفر فلسفی آمیخته با جریان آگاهی تحت تاثیر مواد است و به نوعی بیانیه نسل بیت محسوب می‌شود. از آنجا که او علاوه بر رمان‌ها و تبیین فلسفه نسل بیت، توانست تاثیر زیادی روی هنر داستان‌نویسی بگذارد؛ رمان اشراق در پاریس هم از کارهای مهم و تاثیرگذار او در ادبیات این نسل محسوب می‌شود. تاملات نیمه واضح و غیرقابل درک کرواک پنجره‌ای برای آگاهی خاص در ادبیات ایجاد کرد که منجر به درک واقعیت تلخ فرهنگ مصرف‌گرای امریکا شد.
وجود جنبش نسل بیت در هنر که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، از یک سو با زبان و رفتار آدم‌های تبهکار و مطرود دنیای زیرزمینی پیوند دارد و از سوی دیگر به همه چیزهایی که دهه‌های پنجاه و شصت میلادی در امریکا با آن مشخص می‌شوند، وابسته است. این وابستگی شامل همه چیز است: از بمب اتم تا پوسترهای جذاب تبلیغاتی، کوکاکولا، کمونیسم، بودیسم، ذن، عرفان شرقی، تخدیر، جنایت، هذیان، جنون، تیمارستان، هیپی‌های معترض پابرهنه، شلیک اسلحه باندهای گانگستری، ترور، ماری جوآنا، آل. اس. دی، مکاشفه، موسیقی جاز و بلوز سیاهان، بارها، کافه‌ها، دود سیگار و تمام آنچه در آن دهه‌ها رایج بود، از این منظر خواندن کارهای جک کرواک می‌تواند دریچه‌ای باشد برای شناخت یک نسل از مردم کشوری که حاکمانش مدعی ابرقدرتی جهانند. جنبش بیت در زمانی که تلاش داشت همه چیز را در ویترین زیبایی به تماشای عموم بگذارد، دریچه‌ای دیگر را روی جهان گشود.
«بالاخره رسیدیم نیویورک و حالا که آنجا بودیم دیگر نصف قشنگی سابقش را هم نداشت؛ چون دورت آنقدر از همه طرف دیوار کشیده‌اند که بیشتر از دو قدم جلوترت را نمی‌توانی ببینی. خب، راستش یک‌بار هم سرم را بالا گرفتم که هوا را ببینم و هیچی ندیدم جز عجیب‌ترین آسمان سیاه دنیا از لای دیوارهای دراز.»2
کتاب را محمد رزازیان ترجمه کرده است. او که پیش از این کتاب‌های در جاده و زیرزمینی‌ها از این نویسنده را ترجمه کرده است با اشراف و شناختی که از این نویسنده و هنرمندان نسل بیت دارد، موفق شده است اثری روان و خواندنی به خواننده فارسی‌زبان ارایه دهد. او معتقد است در آثار کرواک، آن وجه شاعرانه گاهی بیشتر از تعهدش به قصه‌گویی حس می‌شود. مترجم به‌خوبی این حس را با خواننده اثر به اشتراک گذاشته و کاری ترجمه کرده که از خواندنش لذت خواهید برد.
۱. از متن کتاب، ص ۷۹
۲. از متن کتاب، ص ۱۶۶