در انتهای همایش حافظ ، کامران قاجار موسس دانشنامهی آریانیکا، به تفصیل، ویژگیها، بخشها و اهداف این دانشنامه را شرح داد:آریانیکا دانشنامهایست به دو زبان فارسی و انگلیسی که حدود هشت ماه است در فضای سایبر، در اختیار علاقهمندان قرار گرفته است. تفاوتی که این دانشنامه با دانشنامههای مشابه خود دارد، در شکل طبقبندیست. طبقهبندی آن لزوما بر اساس حروف الفبا نیست، بلکه به صورت موضوعی هم طبقهبندی شده است و از حیث اینکه اطلاعات عرضه شده در آن، به صورت چند رسانهای یا مولتی مدیا هستند، تقریبا در نوع خودش بی نظیر و بیهمتاست. آریانیکا دارای بخشهای مختلف است. در بخش مدخل یا مقالات و نوشتارها در حال حاضر، حدود چهل هزار مدخل و مقاله بارگزاری شده است. آرشیو عکس آن یکی از آرشیوهای خوب کشور است. حدود هفتصد هزار عکس در این آرشیو وجود دارد که حدود سیصد هزار عدد از آنها انتخاب شده است و بیش از چهل هزار عدد در حال حاضر در سایت قرار داده شدهاند.
گردشگری مجازی یکی از بخشهای دیگر دانشنامه است که قاجار در کنار دیگر بخشها به آن اشاره کرد:
این بخش به وسیلهی یک تور مجازی سیصد و شصت درجه در دسترس کاربران و محققان قرار میگیرد. اطلاعات مربوط به پنجهزار بنا برای گنجاندن در تور آماده و نزدیک به پانصد عدد از آنها کار شدهاند. از دیگر امکاناتی که این دانشنامه در اختیار محققان قرار میدهد، گاه شمار گرافیکی یا گاه نگار است. این بخش را به تمامی خود سیستم تولید میکند که برای اولین بار در ایران صورت یافته است. از این طریق اطلاعات سیستم به طور خودکار هر لحظه به روز میشود. یعنی اثرات حاصل از به روز شدن سیستم، اعم از حذفیات و یا افزودن مطالب تازه، در دانشنامه دیده میشود. بخش موسیقی، فیلم و تالار گفتگو بخشهای دیگر آن هستند که فاز اول آنها به اتمام رسیده و آمادهی بهرهبرداریست.
قاجار افزود: از مهمترین بخشها، صفحههای مقالات و تاریخ هستند. در بخش تاریخ، تا پایان دورهی سلجوقی نزدیک به هفت هزار مدخل وجود دارد. آریانیکا به تاریخ بسیار حساس است، یعنی هر موضوعی در آن، که دارای تاریخ باشد، طبقه بندی و در جای خود قرار میدهد. به همین دلیل اگر پژوهشگری بخواهد به عنوان مثال دربارهی دوران صفویه تحقیق و بررسی کند، نه تنها تاریخ اجتماعی و سیاسی آن، بلکه رجال و فرامدهای ذوقی و فرهنگی آن دوره، بناهایی که در آن دوره ساخته شده است و غیره را به صورت طبقه بندی در اختیار او قرار میدهد. در دانشنامهی آریانیکا تاریخ اجتماعی و سیاسی، تاریخ رجال و مشاهیر، تاریخ ادبیات، هنر و اساطیر، تاریخ عقاید و ادیان و تنوع زیستی، قومی و زبانی، کتابهای ماندگار و کتب ادیان به دوزبان بارگذاری شدهاند. همچنین گاه شمار جشنهای ایرانی و واژگان ایران باستان با طبقه بندیهای متعدد گنجانده شدهاند. بخشی دیگر، به بناهای یادمانی، از جمله کاخها، عمارتها، باغها، میلها، منارهها، گنبدها، ارگها، بناهای آرامگاهی، پلها، کاروانسراها، حمامهای عمومی، مساجد تاریخی، امامزادهها و سنگ نگارهها اختصاص دارد. تمام سایت به غیر از بخش مقالات هم زمان، به هر دو زبان به روز میشوند. در بخش مقالات، بخش فارسی جلوتر از بخش انگلیسی است.
قاجار به مدخلهایی در ارتباط با حافظ در آریانیکا اشاره کرد:
«زندگی و زمانهی حافظ»، «حافظ و موسیقی»، «هنر غزل سرایی حافظ» و «ساختار لغوی» از جملهی سی مقالهای هستند که درباره حافظ بارگذاری شده است. همچنین ترجمهی دیوان به زبانهای انگلیسی و آلمانی به علاوهی عکسهایی از مزار او نیز کار شده است. با اینکه بسیاری از اطلاعات و عکسهای مربوط به یک مدخل از یکدیگر جدا هستند، در صورت ورود به هریک از بخشها، به هم پیوست میشوند. بخش دیگر به جغرافیای سیاسی و طبیعی اختصاص دارد. در بخش جغرافیای سیاسی، اطلاعات مربوط به هشت هزار روستا آماده و بیش از پنج هزار عدد از آنها آمادهی ورود به سیستم هستند.
وی اهداف خود در سامان دهی این دانشنامه را تبیین کرد:
هدف از تهیهی این دانشنامه، ایجاد بانک اطلاعاتی مستند، منصفانه و بی طرفانه، از فرامدهای ذوقی و فرهنگی، دستاوردها و اشتباهات تاریخی این مرز و بوم است تا در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان قرار گیرد. بر این باور هستم که این میراث فرهنگی که این قدر به آن افتخار میکنیم به این شکل ناپالوده و ویراستاری نشده بر شانههای نحیف این مردم سنگینی میکند، نه تنها باری از روی دوش ایشان برنمیدارد بلکه سنگینی میکند و اندک توان آنها را در خلق جامعهای آبادتر و شکوفاتر تحلیل میکند. از این رو من هیچ مصلحتی را بالاتر از اینکه دانستن حق مردم است و لازمهی خردگرایی و خردپذیری، قرار ندادهام؛ تمام سعیام را تا آنجا که در توان دارم به کار خواهم بست تا این مسیر را حفظ کنم. شاید اینکه این دانشنامه را به جای دیگری واگذار نکردهام به همین دلیل بوده است، نمیخواستم به بیراه و یا کجراه کشیده شود.
قاجار در شرح مراحل تکمیل آریانیکا هم مطالبی را به اختصار گفت:
اطلاعات و عکسهای آریانیکا، طی سی سال، گردآوری، تنظیم و ترجمه شدهاند. آریانیکا با مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، دایره المعارف ایرانیکا و همینطور با مراکز مردم نهاد مثل «جامعهی فرهنگی یاوری» همکاری دارد. تعدادی از شریفترین انسانهای این مملکت در این مرکز گرد هم آمدهاند و تا به حال حدود هفتصد مدرسه در نقاط محروم ساختهاند؛ بخشی از درآمدهای سایت به این دست مراکز اختصاص یافته است. دکتر صادق خزاری، محمدخانی، آغداشلو، فرشچیان و کیارستمی دوستانی هستند که در تحقق اهداف آریانیکا موثر بودهاند. دانشنامه به اتفاق ایشان و دیگر دوستان توانسته است قائم به ذات و مستقل باشد. درآمدهای این دانشنامه متکیست به حق عضویتهایی که سالانه (پنجاه هزار تومان) از اعضای خود دریافت میدارد. از این مبلغ پنجاه درصد به نهادهای مردمی و فرهنگی اختصاص مییابد.
وی افزود:
مقایسهی آریانیکا با ایرانیکا و دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، با توجه به اینکه هر کدام از آنها بالغ بر شش سال است که در فضای سایبر حضور دارند، خالی از لطف نیست. حداکثر فهرستی که موتور جستجوگر گوگل از آنها ارائه میکند بین شش تا هشت هزار عدد است، اما آریانیکا ظرف همین هشت ماه بالای چهارصد و چهل هزار ایندکس در گوگل دارد. یکی از دلایل استقبال از آن به این خاطر است که با زبان امروزی با نسل جوان در حال صحبت است. مقالات بسیار فاخر دیگر دایره المعارفها شاید برای پژوهشگران مناسب باشند، ولی حوصلهی نسل جوان را برنمیتابد. ما در این دانشنامه سعی کردهایم تمام این نکات را لحاظ کنیم. امکان دیگر آریانیکا فروش آنلاین جهانی است. آثار متعلق به سیصد هنرمند در دانشنامه موجود است. این امکانیست برای آن دسته از جوانانی که سکویی برای ابراز و معرفی خود ندارند. آنها میتوانند از طریق آریانیکا آثار خود را در سطح بین المللی بفروشند. عکسها و مقالات آریانیکا به استناد قراردادهای بسیار دقیقی که تنظیم شدهاند، استفاده میشوند.