چرا سهروردی اعدام شد؟

ایران: دکتر مصطفی محقق داماد، عضو فرهنگستان علوم درباره اعدام شیخ‌اشراق می‌گوید: سهروردی را به قتل رساندند چون معتقد بود «تجربه نبوی» برای انسان امکان‌پذیر است. حرف او این نبود که دوباره پیامبری می‌آید بلکه می‌گوید تجربه راه پیامبری باز است. در زمانه او مفهوم این حرف را نفهمیدند و محاکمه‌اش کردند و حکم به اعدامش دادند. حرف سهروردی را بسیاری از عرفا همچون حافظ، مولانا، بایزید بسطامی و غیره به روش‌های مختلف گفته‌اند ولی متأسفانه این حرف در زمان سهروردی بدرستی درک نشد و او را به شهادت رساندند.
محقق‌داماد که در مراسم بزرگداشت شیخ اشراق در محل مؤسسه فلسفه و حکمت سخن می‌گفت، فلسفه اشراق را چنین تبیین کرد: یکی از اصطلاحات  دیگر فلسفه اشراق «خلوات» است یعنی جمع خلوت که ترک محسوسات، ترک ظواهر وهمی و خیالی است. فلسفه اشراق بر «درک مستقیم» مبتنی است در حالی که فلسفه مشاء با استدلال، منطق و استنتاج پیش می‌رود. در دیدگاه اشراقی، جان و روان هر جوینده و پژوهشگری سهمی از نور خدا دارد که اندکی از این نور نزد ما و اکثرش نزد اولیا و انبیا است. به این اعتبار، هر تلاشگری برایش ذوقی وجود دارد. یعنی باب اجتهاد عقلی بسته نشده است. سهروردی در اینجا حرف تازه‌ای می‌گوید و حرفش این است که اتصال به عالم ربوبی اختصاص به پیامبران ندارد. درست است که کسی پیغمبر نمی‌شود، ولی درِ تجربه نبوی باز است و هنوز افرادی می‌توانند «اشراق» داشته باشند و دقیقاً همین امر تفاوت عرفان و فلسفه است. حرف عرفا این است که آدمی می‌تواند از طریق دل خود به حقایق برسد. در زمان سهروردی مفهوم این حرفش را نفهمیدند و محاکمه‌اش کردند و حکم به اعدامش دادند.