لذت غذا خوردن

گسترش فرهنگ و مطالعات: کتاب «راه و رسم خوردن» نوشته‌ی تیک نات هان به همت نشر مثلث به چاپ رسیده است. «راه و رسم خوردن» یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی اصول آگاهی اثر استاد ذن، تیک نات هان است؛ کتابی که مبانی تمرین آگاهی را روشن می‌سازد.

این مراقبه‌های کوتاه همه‌چیز را در بر می‌گیرند؛ از غذا خوردن با دیگران و لذت بردن از غذا تا ارتباط با زمین. تیک نات هان ارتباطی لذت‌بخش و پایدار با جنبه‌های گوناگون خوردن ایجاد می‌کند، از جمله کشاورزی و باغبانی، خرید مواد غذایی، آماده‌سازی و ارائه‌ی غذا و نیز شست‌وشو و نظافت بعد از خوردن.

«راه و رسم خوردن» یادآوری خوشایند این موضوع است که فواید خوردنِ آگاهانه هم فردی است و هم جهانی.

برای پرورش آگاهی، می‌توانیم کارهای همیشگی، مثل راه رفتن، نشستن، کار کردن، خوردن و راه رفتن را با توجهِ آگاهانه انجام دهیم. وقتی غذا می‌خوریم، آگاهیم که غذا می‌خوریم. وقتی دری را باز می‌کنیم می‌دانیم در حال باز کردن در هستیم. ذهنمان با عملمان همراه است.

وقتی تکه‌ای میوه در دهان می‌گذاریم، برای هوشیار بودن تنها کمی آگاهی لازم داریم: «دارم تکه‌ای سیب در دهان می‌گذارم.» ذهنتان نباید جای دیگر باشد. آگاهانه خوردن این نیست که در حال جویدن به کار فکر کنی. وقتی متوجه سیب هستی، آگاهانه می‌خوری و بعد می‌توانی مشاهده‌ای عمیق‌تر داشته باشی و در زمانی کوتاه دانه‌های سیب، باغ زیبا، آسمان، کشاورز، میوه‌چین و غیره را تصور کنی. چیزهای زیادی در سیب وجود دارد!

تنها با کمی آگاهی می‌توانی ببینی نانی که می‌خوری از کجا آمده. از نیستی نیامده. نان از مزرعه‌ی گندم و کار سختِ کشاورز، نانوا و فروشنده فراهم آمده؛ اما نان فراتر از این است. مزرعه‌ی گندم به ابرها و نور خورشید احتیاج دارد. پس در این تکه‌ی نان نور خورشید، ابر، کشاورز، لذت آرد کردن، مهارت نانوا و به‌طور معجزه‌آسایی خود نان وجود دارد. کل هستی دست به دست هم می‌دهند تا این تکه نان در دست تو باشد. لازم نیست برای رسیدن به این بینش کار سختی بکنی. فقط نباید بگذاری نگرانی‌ها، افکار و برنامه‌ها ذهنت را منحرف کنند.

در دنیای امروز مردم فکر می‌کنند بدنشان متعلق به خودشان است و می‌توانند هر کاری بخواهند با آن بکنند؛ اما بدن شما فقط مال شما نیست. به اجداد، والدین و نسل‌های آینده‌تان هم تعلق دارد. همچنین به جامعه و تمام موجودات دیگر. درختان، ابرها خاک و هر چیز زنده دلیل حضور بدن شما هستند. می‌توانیم با این آگاهی که ما سرپرست بدنمان هستیم، نه مالک آن، با ملاحظه غذا بخوریم.

قسمتی از کتاب راه و رسم خوردن:

دوستی جوان یک‌بار از من خواست تمرین مراقبه را به او بیاموزم. یک نارنگی به او تعارف کردم و او به صحبت درباره‌ی برنامه‌های فراوانش، کارهایش برای صلح، عدالت اجتماعی و غیره ادامه داد. می‌خورد و فکر می‌کرد و حرف می‌زد. نارنگی را پوست کند و یک پرِ آن را در دهانش گذاشت و به‌سرعت جوید . قورت داد.

گفتم: جیم وایسا! نارنگیت رو بخور.

به من نگاه کرد و متوجه شد. حرف زدن را متوقف کرد و با آرامی و آگاهیِ بیشتر خوردن را شروع کرد. پرهای نارنگی را جدا کرد، عطر خوبشان را بو کرد، بعد آن‌ها را در دهانش گذاشت و آبِ میوه را در دهانش حس کرد. هدف از خوردن نارنگی چیست؟ خوردن نارنگی! موقع خوردن نارنگی، مهم‌ترین کارِ زندگی خوردن نارنگی است. دفعه‌ی بعد که نارنگی می‌خوری لطفاً آن را کف دستت بگذار و طوری نگاهش کن که نارنگی واقعی شود. زمان زیادی احتیاج نداری؛ تنها دو سه ثانیه کافی ا‌ست. با نگاه کردن به آن، شکوفه‌ی زیبای نارنگی را با نور خورشید و باران و میوه‌ی کوچک نارنگیِ در حال شکل‌گیری می‌بینی. می‌توانی رشد میوه‌ی کوچک و تغییر رنگش از سبز به نارنجی را ببینی. پوست گرفتن نارنگی، بوییدن و چشیدنش می‌تواند خیلی لذت‌بخش باشد. هر کاری که می‌کنیم می‌تواند همین‌طور باشد. کاشت نیلوفر، شستن ظرف‌ها، نوشتن شعر یا حساب و کتاب، می‌تواند با تمرکز و آگاهی انجام شود.

راه و رسم خوردن را شکوفه غفاری ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۱۰۶ صفحه‌ی جیبی با جلد نرم و قیمت ۳۲ هزار تومان چاپ و روانه‌ی کتابفروشی‌ها شده است.