اختلال اضطراب بیماری چیست؛ علائم و درمان خود بیمار انگاری
علی مجیدآذر
دکتر مجازی: اختلال اضطراب بیماری که گاهی اوقات خودبیمارانگاری
یا اضطراب سلامتی نامیده میشود، نگرانی افراطی است که ممکن است شما بیمار باشید یا
بشدت بیمار شوید. علیرغم اینکه معاینات کامل پزشکی هیچ مشکلی را شناسایی نکنند و شما
علائم فیزیکی خاصی نداشته باشید، ممکن است باور داشته باشید که احساسات طبیعی بدن
یا علائم کم اهمیت نشانههای بیماری سختی هستند.
شما ممکن است اضطراب افراطی را تجربه نمایید که علایم
فیزیکی بدن همانند کشیدگی عضلات یا کوفتگی با بیماری خاص و جدی مرتبط باشند. این
اضطراب افراطی بعوض علائم جسمی و فیزیکی منجر به پریشانی و رنج میشود که می تواند زندگی
طبیعی تان را مختل سازد.
اختلال اضطراب بیماری وضعیتی طولانی مدتی است که
میتواند از نظرشدت در نوسان باشد. این وضعیت ممکن است با با بالا رفتن سن یا
طی زمان استرس افزایش یابد. اما مشاوره روانشناختی (رواندرمانی) و گاهی اوقات
دارودرمانی میتوانند نگرانیهایتان را کاهش دهد.
خودبیمار انگاری
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) که توسط توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است دیگر
خودبیمارانگاری که همچنین تحت عنوان "هیپوکوندوریا" شناخته می شود را بعنوان تشخیص
در نظر نمی گیرد. در عوض، افرادی که قبلا با خودبیمار انگاری یا هیپوکوندوریا تشخیص
داده شده اند را تحت عنوان "اختلال بیمار انگاری" می شناسد، که تمرکز ترس و نگرانی
بر احساسات جسمی ناراحت یا غیرمعمول است که نشان از یک وضعیت پزشکی جدی و مهم
میباشد.
از سوی دیگر، اختلال علائم جسمی یا
somatic symptom disorder که یک اختلال مرتبط است شامل
تمرکز بر طبیعت ناتوان کننده علائم جسمی همانند درد یا گیجی بدون داشتن نگرانی
خاصی، که این علائم ممکن است نشانگر بیماری خاص باشد، است.
علائم اختلال اضطراب بیماری چیست
علائم اختلال اضطراب بیماری شامل درگیری ذهنی با این
ایده است که شما بطور جدی بیمار هستید که مبتنی بر احساسات عادی بدن ( همانند شکم
صدا دار) یا نشانههای ساده ( همانند بثورات
جزئی) است. این نشانهها و علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درگیری ذهنی در خصوص داشتن یا ابتلا به بیماری جدی
- نگرانی در خصوص علائم جزئی یا احساسات فیزیکی بدنی به معنی اینکه
که شما بیماری جدی دارید
- نگرانی بیهوده درباره وضعیت سلامتی بدنتان
- عدم اطمینان یا اطمینان خیلی کم از معاینه توسط پزشک یا نتایج
منفی آزمایشات
- نگرانی افراطی درباره وضعیت خاص پزشکی یا خطر بوجود آمدن وضعیت
پزشکی بخاطر سابقه خانوادگی
- داشتن نگرانی زیاد درباره بیماریهایی که ممکن است زندگی را برای
شما مشکل سازند
- چک کردن تکراری بدنتان برای نشانههای بیماری یا اختلال
- مراجعه مکرر به پزشک برای اطمینان یا اجتناب از مراقبتهای پزشکی
به خاطر ترس از تشخیص بیماری جدی
- دوری جستن و اجتناب از مردم، مکانها یا فعالیتها به خاطر ترس از
خطرات سلامتی
- صحبت مداوم درباره سلامتی خودتان و بیماریهای احتمالی
- جستجوی متناوب در اینترنت برای دلایل علائم یا بیماریها
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
بدلیل اینکه علائم میتوانند مرتبط با مشکلات سلامتی
باشند، ارزیابی توسط پزشک دارای اهمیت است. اگر پزشک شما باور دارد که ممکن است
شما اختلال اضطراب بیماری داشته باشید، ممکن است شما را به متخصص سلامت روان ارجاع
دهد.
مراقبت از عزیزان
اضطراب سلامتی شدید میتواند پریشانی و نارحتی واقعی
برای شخص ایجاد نماید، و اطمینان بخشی به او همیشه مفید واقع نمیشود. گاهی اوقات
اطمینان بخشی میتواند کارها را بدتر کند. این میتواند ناامیدکننده باشد و منجر به استرس
بر خانوادهها و روابط شود. فرد عزیزتان را تشویق به مراجعه به متخصص سلامت روان
برای یادگیری راههای سازگاری با اختلال اضطراب بیماری نمایید.
علل بروز اختلال اضطراب بیماری چیست
علت دقیق و واقعی اختلال اضطراب بیماری آشکار نیست،
اما عوامل زیر ممکن است نقش داشته باشند:
- باورها: شما
ممکن است در مدارا کردن با عدم اطمینان در خصوص احساسات و تظاهرات غیر متعارف
بدنی مشکل داشته باشید. این میتواند منجر به سوءتعبیر اینکه همه
احساسات/تظاهرات بدنی جدی هستند گردد. پس شما بدنبال شواهدی برای تائید اینکه اختلال جدی دارید می
گردید.
- خانواده: اگر
والدینی داشتید که درباره سلامتی خود یا سلامتی شما بسیار نگران بودند، به
احتمال زیاد ممکن است شما اضطراب سلامتی داشته باشید.
- تجربیات
گذشته: ممکن است که شما تجربه بیماری جدی در دوران کودکی داشته باشید،
پس امکان دارد احساسات/تظاهرات فیزیکی برای شما ترسناک باشند.
عوامل خطر اختلال اضطراب بیماری چیست
اختلال اضطراب بیماری معمولا در اوایل یا اواسط
بزرگسالی آغاز میشود و ممکن است با افزایش سن بدتر شود. اغلب اضطراب مرتبط با
سلامتی برای افراد مسن ممکن است بر ترس از از دست دادن حافظه متمرکز شود.
عوامل خطر برای اختلال اضطراب بیماری ممکن است شامل
موارد زیر باشد:
- در زمان استرس عمده و جدی زندگی
- تهدید و خطربیماری جدی که بعدا معلوم میشود جدی نیست
- تاریخچه وتجربه سوءاستفاده در کودکی
- بیماری جدی دوران کودکی یا پدر/مادر با بیماری جدی
- صفات شخصیتی همانند داشتن تمایل به نگران بودن
- استفاده افراطی ازاینترنت در خصوص موضوعات سلامتی
عوارض اختلال اضطراب بیماری چیست
اختلال اضطراب بیماری ممکن است با موارد زیر مرتبط
باشد:
- مشکلات خانوادگی یا مشکلات روابط بدلیل نگرانی افراطی میتواند
موجب ناامیدی وبدبینی دیگران گردد
- مشکلات مرتبط با عملکرد شغلی یا غیبتهای بیش از حد
- مشکلات عملکردی در زندگی روزمره که احتمالا می تواند حتی منجر به
ناتوانی گردد
- مشکلات مالی ناشی از مراجعه بیش از حد به مراکز پزشکی و بار مالی
مربوطه
- داشتن اختلالات روانی دیگرهمانند اختلال علائم جسمی، اختلالات
اضطرابی، اختلال افسردگی یا اختلال شخصیتی
راه پیشگیری از اختلال اضطراب بیماری چیست
اطلاعات کمی درباره اینکه چگونه از اختلال اضطراب
بیماری پیشگیری کنیم وجود دارد، اما این پیشنهادات ممکن است کمک کننده باشند:
- اگر مشکل
اضطراب دارید، هر چه سریعتر در جستجوی کمک تخصصی برای کمک به متوقف ساختن وخیمتر شدن علائم و مختل نمودن کیفیت
زندگیتان باشید.
- یاد
بگیرید که بفهمید چه زمانی دچار استرس میشوید و این استرس چگونه بر بدنتان
اثر میگذارد و مرتبا مدیریت
استرس و تکنیکهای آرام سازی را تمرین نمایید.
- رعایت و
عمل به برنامه درمانی خود برای
پیشگیری از عود کردن یا بدتر شدن علائم.
راه تشخیص اختلال اضطراب بیماری چیست
برای تشخیص شما احتمالا معاینه فیزیکی و آزمایشات
پیشنهاد شده توسط پزشکتان را خواهید داشت. پزشک معالج شما می تواند در تعیین
مشکلات پزشکی که مستلزم درمان میباشند کمک کننده باشد و حد و حدود آزمایشات،
تصویربرداری و ارجاعات به متخصص را تعیین نماید.
پزشک شما ممکن است شما را به متخصص سلامت روان نیز
ارجاع دهد. متخصص سلامت روان ممکن است:
- ارزیابی روانشناختی را برای صحبت درباره علائم، موقعیتهای استرس
زا، تاریخچه خانوادگی، ترسها یا نگرانیها، و راههایی که اضطراب بطور منفی
زندگیتان را تحت تاثیر قرار میدهد انجام دهد.
- او ممکن است ازشما بخواهد پرسشنامه خودارزیابی روانشناختی را پر
کنید.
- از شما درباره مصرف الکل، داروها یا سوء مصرف مواد سوال نماید.
- ممکن است تعیین کند که آیا نگرانی بیماریتان توسط دیگر اختلالات
روانی، همانند اختلال علائم جسمی یا اختلال اضطراب فراگیر بهتر توصیف میشود یا
خیر.
روش درمان اختلال اضطراب بیماری چیست
هدف درمان کمک به شما در مدیریت اضطراب برای تقویت سلامتی
و توانایی عملکرد روزمره است، که به صحبت درمانی نیز معروف است. صحبت درمانی میتواند
برای اختلال اضطراب بیماری موثر باشد. ممکن است گاهی اوقات دارودرمانی نیز مورد
نیاز باشد.
بخاطر اینکه احساسات/تظاهرات فیزیکی یا جسمی میتوانند
با رنج هیجانی و اضطراب سلامتی مرتبط باشند، روان درمانی، بویژه درمان شناختی-رفتاری
(cognitive behavioral therapy (CBT)) میتواند
درمان موثری باشد. CBT به شما در یادگیری مهارتها برای
مدیریت اختلال اضطراب بیماری و یافتن راههای مختلف برای مدیریت نگرانیهایتان به
عوض آزمایشات پزشکی یا مراقبتهای پزشکی خسته کننده کمک میکند.
روان درمانی
درمان شناختی-رفتاری می تواند در موارد زیر به شما کمک
نماید:
- شناسایی ترسها و باورها درباره داشتن بیماری جدی
- یادگیری راههایی برای مشاهده احساسات/تظاهرات بدنی از طریق
مشغولیت برای تغییر افکار ناکارآمد و منفی
- آگاهتر شدن در خصوص چگونگی تاثیر نگرانیها بر شما و رفتار شما
- تغییر روش پاسخ شما به احساسات/تظاهرات و علایم بدنی
- یادگیری مهارتهایی برای سازگاری با و تحمل اضطراب و استرس
- کمک به عدم اجتناب از موقعیتها و فعالیتها بخاطر
احساسات/تظاهرات جسمی
- کاهش بررسی معاینه تمامی ناپذیر بدنتان برای یافتن نشانههای بیماری
- تقویت عملکرد روزمره در خانه، در کار، در روابط و در موقعیتهای
اجتماعی
- پرداختن به یا شناسایی دیگر اختلالات روانی همانند افسردگی
دیگر درمانها همانند مدیریت رفتاری استرس و مواجه
درمانی نیز ممکن است کمک کننده باشند.
دارودرمانی
داروهای ضدافسردگی همانند بازدارندههای انتخابی
بازجذب سروتونین(SSRIs) ممکن است در درمان اختلال
اضطراب بیماری مفید باشند. دارودرمانی برای درمان اختلالات خلقی یا اضطرابی، در
صورت مصرف، نیز ممکن است کمک کننده باشد.
درباره گزینههای دارودرمانی و عوارض احتمالی و خطرها
با پزشکتان مشورت نمایید.
درمان های خانگی و سبک زندگی
علاوه بر درمان تخصصی برای اختلال اضطراب بیماری
موارد خودمراقبتیهای زیر نیزمیتوانند مفید واقع شوند:
- با
پزشکتان همکاری کنید. با پزشک خود یا متخصص سلامت روان برای تعیین برنامه منظم ویزیتها
برای بحث درباره نگرانیهایتان و ایجاد رابطه اعتمادآفرین همکاری کنید.
درباره تنظیم محدودیتهای معقول در خصوص آزمایشات، ارزیابیها و ارجاعات به
متخصصین بحث و مذاکره نمایید. از
تلاش برای دریافت نظر دوم و سوم و توصیه پزشکان مختلف یا مراجعه به اورژانس
پزشکی که ممکن است هماهنگی درمان شما را سختتر کند و ممکن است شما را تحت
آزمایشهای چندباره قرار دهد، اجتناب کنید.
- مدیریت
استرس و فنون آرام سازی را تمرین کنید. یادگیری
مدیریت استرس و روشهای آرام سازی، همانند آرام سازی عضلانی پیشرونده، ممکن
است اضطراب را کاهش دهد.
- از لحاظ فیزیکی
فعال شوید. یک برنامه فعالیت تدریجی ممکن است تاثیر آرام کنندهای بر خلقتان
داشته باشد، اضطرابتان را کاهش دهد و به تقویت عملکرد فیزیکی شما کمک نماید.
- در فعالیتها
شرکت نمایید. درگیر بودن در کارتان، و همچنین فعالیتهای اجتماعی و خانوادگی
میتوانند به شما کمک لازم را بنمایند.
- از مصرف
الکل و مواد افیونی تفریحی اجتناب کنید. مصرف
مواد افیونی میتواند درمان را سختتر کند. اگر برای ترک مصرف نیاز به کمک
دارید با پزشکتان مشورت کنید.
- از جستجو
در اینترنت برای بیماریهای محتمل اجتناب کنید. مقدار
وسیعی از اطلاعات سلامتی یا بهداشتی که ممکن است با موقعیت و وضعیت شما مرتبط
باشد یا نباشد میتواند منجر به اضطراب و سردرگمی شود. اگر دارای علائمی هستید
که نگرانتان میکنند، در قرار ملاقات برنامه ریزی شده بعدی با پزشک خود صحبت
نمایید.
آماده شدن برای قرار ملاقات
با پزشک
علاوه بر ارزیابی پزشکی، ممکن است پزشکتان، شما را
برای ارزیابی و درمان به متخصص سلامت روان همانند روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد.
در ذیل برخی اطلاعات برای کمک به شما جهت آماده شدن
برای جلسه درمان و اینکه چه انتظاری میتوانید از پزشک خود یا متخصص سلامت روان
داشته باشید، آورده شده است:
کارهایی که می توانید انجام دهید
- علائم
فیزیکی شما، شامل اینکه چه
زمانی برای اولین بار رخ دادند، چگونه زندگی روزمرهتان را تحت تاثیر
قرارمیدهند و چه کارهایی برای مدیریت آنها انجام میدهید
- اطلاعات
شخصی کلیدی، شامل رخدادهای
تروماتیک و هرگونه رخداد عمده استرس زا در گذشته
- اطلاعات
پزشکی، شامل دیگر وضعیتهای فیزیکی یا سلامت روانی
که دارید
- داروها، ویتامینها، گیاهان دارویی و دیگر مکملهایی که مصرف میکنید و
دوز آنها
- سوالاتی برای پرسیدن از پزشک
در صورت امکان از یک عضو خانواده یا دوست معتمد برای
همراهی شما در قرار ملاقاتتان برای حمایت و کمک به شما در یادآوری اطلاعات
درخواست نمایید.
سوالاتی برای پرسیدن از متخصص سلامت روان ممکن است
شامل موارد زیر باشد:
- آیا من اختلال اضطراب بیماری دارم؟
- شما چه رویکرد درمانی را توصیه میکنید؟
- آیا درمان در مورد من موثر خواهد بود؟
- اگر تراپی (درمان) را توصیه میکنید، هر چند وقت یکبار به آن نیاز
خواهم داشت و چه مقدار طول خواهد کشید؟
- اگر دارودرمانی را توصیه میکنید، آیا عوارض جانبی محتملی دارد؟
- چه مدت نیاز به مصرف دارو خواهم داشت؟
- چگونه اثرگذاری درمان من را نظارت و کنترل خواهید کرد؟
- آیا روش های خودمراقبتی وجود دارد که بتوانم برای کمک به مدیریت
وضعیت خود از آنها استفاده کنم؟
- آیا جزوه یا کتابی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وبسایتهایی
را توصیه میکنید؟
از پرسیدن هیچ سوالی درطول ملاقاتتان تردید نکنید.
چه انتظاری از دکترتان داشته باشید
پزشک یا متخصص سلامت روان شما ممکن است موارد زیر را
از شما بپرسد:
- علائمتان چیست، و کی برای اولین بار رخ دادند؟
- علائمتان چگونه زندگیتان را همانند مدرسه، در کار و در روابط
شخصی تحت تاثیر قرار میدهد؟
- آیا شما یا دیگر خویشاوندان نزدیکتان با اختلال سلامت روان
تشخیص داده شدهاید؟
- آیا دارای تشخیص دیگروضعیتهای پزشکی می باشید؟
- آیا الکل یا مواد افیونی تفننی مصرف میکنید؟ از کی به کی؟
- آیا فعالیت فیزیکی منظمی دارید؟
پزشک یا متخصص سلامت روان شما سوالات اضافی بر
اساس پاسخها، علائم و نیازهایتان خواهد پرسید. آماده شدن و پیش بینی سوالات به
شما کمک خواهد کرد تا از جلسه ملاقات خود بیشترین بهره و نتیجه را ببرید.