پنج شنبه، ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
وجود انکارناپذیر پیوستگی‌های دیرینه و همبستگی‌های عمیق و پایدار میان مردم ایران و پاکستان، موجب شد تا سازمانی برای شناسایی، حفظ و گسترش مشترکات فرهنگی دایر کنند و چنین شد. امروز «مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان» به خود می‌بالد که پنجمین دهه‌ی تلاش پرثمر خود را در مسیر احیای ارزش‌های فرهنگی آغاز می‌کند و این که توانسته است بخش عمدهای از وظایف عهده دار شده را با شایستگی به انجام رساند.
در این مدت با همراهی‌ها و همدلی‌های دانشوران و علاقه‌مندان پاکستانی و ایرانی، یک پایگاه تحقیقاتی غنی و معتبر با کارنامه‌ای درخشان به وجود آمده است.
این مرکز بر مبنای شیوه‌ی کار و اصول برنامه‌ریزی شده‌ای که از آغاز بدان پایبند بوده، توانسته است:
• گنجینه‌ای از آثار باارزش و گاه منحصر به فرد نسخه‌های خطی فارسی را خریداری و جمع‌آوری کند.
• مجموعه‌ای مفید از کتاب‌ها و منابع چاپی فارسی، اردو، عربی، انگلیسی و منابع مرجع مورد استفاده‌ی محققان و مراجعه کنندگان را فراهم آورد.
• با مراکز گوناگون علمی، تحقیقاتی و دانشگاه‌های پاکستان که آموزش زبان فارسی در برنامه‌ی آنهاست و با سازمان‌های علمی کشورهای دیگر، مناسبات و روابط علمی سودمند برقرار کند.
• برخی متون مفید و باارزش خطی را ــ که حاصل تلاش و مجاهدت‌های پیشینیان مردم این سرزمین است ــ در اختیار پژوهشگران و استادان قرار دهد تا بازنویسی یا تصحیح شوند و به زیور طبع آراسته گردند.
• فهرستهای مفصل و دقیق از آثار فارسی به جا مانده را تهیه و چاپ کند تا محققان به سهولت به این آثار دست یابند.
• خدماتی در زمینه تولید لوح‌های فشرده‌ی نسخ خطی، از تهیه‌ی میکروفیلم تا تصویربرداری دیجیتالی از نسخه‌های خطی و تهیه‌ی کتاب های الکترونیکی نسخه‌های خطی، ارائه دهد.
• فصلنامه‌ای وزین برای انتشار مقالات تحقیقی در زمینه‌های فرهنگ مشترک دو کشور و ایجاد تفاهم بیشتر میان دو ملت چاپ و منتشر کند.
• گروههای آموزش فارسی نقاط مختلف کشور پاکستان را تقویت کند.
• وسایل کمک آموزش، کتاب و مدرس در اختیار آن مراکز گذارد و به دانشجویانی که به یادگیری زبان فارسی روی می‌آورند، کمک هزینه‌ی تحصیلی بپردازد.
• گردهمایی‌ها و نشست‌هایی با استادان و فارسی‌دانان، برای روشن شدن راه گسترش زبان فارسی، برگزار کند و کلاس‌های دانش‌افزایی زبان فارسی تشکیل دهد.
• تأسیس و تجهیز اتا‌ق‌های ایرانشناسی را در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی پیگیری کند.
این مرکز، همچون گذشته، هر نوع همکاری و همراهی با مراکز و مؤسسات تحقیقی مشابه را در زمینه‌های زیر می‌پذیرد و ارج می‌گذارد.
۱. انجام طرح‌های تحقیقاتی مشترک با مراکز علمی و فرهنگی.
۲. انجام طرح‌های آموزشی با دانشگاهها و مراکز آموزش عالی.
۳. تهیه‌ی لوح فشرده از نسخه های خطی کمیاب و نفیس.
۴. برپایی همایش‌های ملی و بین‌المللی، با همکاری دانشگاهها و مراکز علمی و فرهنگی.
۵. همکاری با کتابخانه‌های معتبر جهان درخصوص مبادله‌ی کتابهای مورد نیاز.
منابع موجود در مرکز
گنجینه‌های نسخه‌های خطی و کتابهای چاپی قدیمی و کمیاب و کتابخانه‌ی تخصصی مرکز، با حدود شصت هزار عنوان، چون نگینی درخشان در میان مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور خودنمایی می‌کند.
* مجموعه‌ی نسخه های خطی بالغ بر ۱۷۳۳۰جلد است که با احتساب مجموعه‌ها بیش از ۲۲۰۰۰ عنوان نسخه‌یخطی را شامل می‌شود.
* گنجینه‌ی کتابهای چاپی قدیمی و نسخه های کمیاب بیش از ۱۱۰۰۰عنوان را در بر گرفته است.
* کتابخانه‌ی تخصصی مرکز در حوزه‌ی زبان و ادبیات فارسی و منابع مرجع شامل ۳۵۰۰۰جلد کتاب است.
اهداف مرکز
در اساسنامه مرکز این گونه آمده است: «پاکستان افتخار دارد که دارای یک میراث فرهنگی است که در طی قرون از زبان و ادب و هنر فارسی مایه گرفته است. اینک به منظور حفظ و توسعه و نشر و ترویج این میراث فرهنگی مؤسسه ای به نام مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان با اشتراک مساعی وزارت فرهنگ و هنر ایران و وزارت آموزش عالی به مدت نامحدودی در کشور پاکستان تأسیس می‌شود.
در این موافقتنامه شش هدف اصلی تأسیس مرکز تعیین شده است:
۱. تأسیس و ترویج مرکز یا مراکز نوین برای مطالعات و تحقیقات در زمینه‌های مشترک فرهنگی ایران و پاکستان و مطالعه و تحقیق زبان و ادبیات فارسی و هنر در پاکستان.
۲. تأسیس کتابخانه یا کتابخانه‌هایی از نسخه‌های خطی و کتابهای چاپی و لوح فشرده‌ی کتابهای خطی و چاپی به زبان فارسی و سایر زبان‌های متعلق به فرهنگ پاکستان.
۳. راهنمایی و کمک مادی به محققان زبان و ادبیات فارسی و هنر که می‌توانند برای تحقق اهداف و آرمان‌های مرکز فعالیت کنند.
۴. همکاری با محققان و مراکز فرهنگی پاکستان و دیگر کشور برای تحقق اهداف مرکز.
۵. انتشار مقالات تحقیقی، کتاب‌هایی درباره‌ی آثار ادبی و متون فارسی متعلق به فرهنگ پاکستان.
۶. تأسیس مرکز چاپ و نشر کتابهای فارسی.
اهم وظایف بخشهای پنجگانه‌ی مرکز تحقیقات
تحقق اهداف تعیین شده و محافظت از مواریث فرهنگی دو کشور و آماده ساختن آنها برای بهره‌برداری همگان و نشر متون فارسی و اردو از جمله‌ی وظایف مرکز تحقیقات فارسی است به همین منظور مرکز تحقیقات در پنج بخش و یک اداره به شرح ذیل سازماندهی شده است.
۱. بخش تحقیقات، ۲. بخش انتشارات، ۳. بخش کتابخانه و اسناد، ۴. بخش ایران شناسی، ۵. بخش زبان فارسی، ۶. بخش امور عمومی.
مهمترین کارهای در دست انجام در هر یک از این بخش ها بدین شرح است :
۱. بخش تحقیقات
• تهیه‌ی فهرست تفصیلی نسخه‌های خطی فارسی و عربی موجود در مرکز.
• تهیه‌ی فهرست دیجیتالی کتابهای چاپ سنگی و کمیاب.
• تهیه‌ی فهرست دیجیتالی نسخه‌های خطی فارسی و عربی.
• تهیه‌ی فهرست مقالات فصلنامه‌ی دانش.
• تهیه‌ی بانک اطلاعات استادان و مراکز آموزشی و پژوهشی زبان فارسی در پاکستان.
۲. بخش انتشارات
• آماده سازی آثار مصوب برای انتشار، شامل حروفچینی، ویرایش و نمونه‌خوانی.
• برنامه‌ریزی برای نشر آتی کتابهای دیگر .
• توزیع کتابهای چاپ شده.
• بررسی درخواست‌های مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در چارچوب وظایف مرکز و تأمین آنها.
• انجام امور فصلنامه‌ی دانش، شامل ویرایش و آماده‌سازی مقالات، چاپ و توزیع مجله و پاسخگویی به نویسندگان و همکاران مجله.
۳. بخش زبان فارسی
* گردآوری اطلاعات درباره‌ی آموزش زبان فارسی در مراکز آموزش عالی پاکستان
* ارتباط با گروههای زبان فارسی مراکز آموزش عالی پاکستان.
* برگزاری دورههای بازآموزی فارسی برای استادان پاکستانی با کمک استادان زبان فارسی.
* برقراری ارتباط با بخشهای مربوط به آموزش زبان فارسی در ایران و کسب آخرین اطلاع از پیشرفت‌ها در زمینه‌ی آموزش زبان فارسی.
* انجام هرگونه همکاری لازم با مراکز آموزش عالی پاکستان برای پیشرفت همه جانبه‌ی آموزش زبان فارسی.
* گردآوری اطلاعات پایان نامه های دکتری زبان و ادبیات فارسی که در نیم قرن گذشته در پاکستان نوشته شده‌اند.
* تدوین سرفصلهای آموزش عالی زبان و ادبیات فارسی در پاکستان.
۴.بخش ایران شناسی
* آشناسازی استادان و دانشجویان زبان فارسی باایران از راه برگزاری دورههای آموزشی .
* برقراری ارتباط با مراکز فرهنگی، دانشگاهی و تحقیقاتی پاکستان و شناساندن مسائل روز ایران.
* معرفی فرهنگ و جامعه‌ی ایران از راه توزیع نشریات و کتاب .
* همکاری بامحققان و مؤسسات فرهنگی پاکستان در تأمین نیازهای آنها درخصوص شناخت.
۵. بخش کتابخانه و اسناد (کتابخانه‌ی گنج بخش)
* نگهداری اسناد خطی مرکز.
* تنظیم فهرستهای مختلف مورد نیاز از نسخه ها و اسناد .
* تهیه‌ی لوح‌های فشرده و فهرستهای دیجیتالی.
* ارائه‌ی خدمات کتابخانه‌ای به اعضا.
* ارتباط با مراکز مهم نشر و نیز باکتابخانه‌ها، برای تأمین منابع لازم برای کتابخانه‌ی گنج بخش .
* شناسایی، ارزیابی، و خرید نسخه‌های خطی و کتابهای چاپی مناسب، طبق ضوابط مرکز.
* تدوین دستور کار و تنطیم برنامه و بهینه کردن وضع کتابخانه برای آینده.
* برپایی کارگاه های مرمت و نگهداری نسخه های خطی.
* همکاری با مراکز نگهداری نسخه های خطی پاکستان برای فهرست نویسی و فراهم کردن شرایط مساعد نگهداری.
۶. اداره‌ی امور عمومی
اتخاذ تدابیر لازم برای امور اداری و کارکنان، رفاه، بیمه، امور تشریفات، امور مالی، و موارد دیگر.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
