جمعه، ۳۱ فروردین ۱۴۰۳
آیدین فرنگی: کتاب «هشتصد بیت از مثنوی» (Mesnvî'den 800 Beyt) چنانکه از نام کتاب برمی‌آید، دربردارنده‌ی هشتصد بیت از مثنوی مولانا است که در آن، متن اصلی شعرها همراه با برگردان‌های ترکی (ترکیِ ترکیه) و انگلیسی آمده است. مترجمان کتاب «عدنان کارااسماعیل‌اوغلو» و «ارمغان اردوغان» هستند. این کتاب در ترکیه، به‌مناسبت هشتصدمین سال تولد مولانا منتشر شده است. ترجمه‌ی ترکی شعرها را کارااسماعیل‌اوغلو انجام داده است و ترجمه‌ی انگلیسی‌شان را اردوغان.
کارااسماعیل‌اوغلو، از مثنوی‌پژوهان شناخته‌شده در ترکیه، در یادداشت آغازین کتاب آورده است: «مثنوی هدیه‌‌ی همواره نو و زنده‌ی مولاناست که از خلال سده‌ها به دست ما رسیده است. از هر جنبه که به این اثر نزدیک شویم، به معانی تازه‌ای خواهیم رسید و دست خالی باز نخواهیم گشت. در روزگار ما تنوع معنایی مثنوی ابعادی شگفت‌انگیز پیدا کرده است. گستردگی کوشش‌هایی که بر روی مثنوی صورت گرفته و تنوع متن‌هایی که در پیرامون این اثر نوشته شده، شاهدی است بر آنچه گفته شد.»
در این کتاب، که با هدف آشناسازی مخاطبان اهل ترکیه (ترکی‌زبانان) و سایرینی که به زبان انگلیسی تسلط دارند، با متن اصلی مثنوی فراهم آمده است، در کنار متن فارسی شعرها، با خط فارسی، متن فارسی با الفبای لاتین نیز آمده، تا خواننده‌ی ناآشنا با حروف فارسی، بتواند متن اصلی را با کمک حروف لاتین بخواند. متن‌های فارسی در دو الفبا، رودررو، در دو صفحه‌ی مقابل، ترجمه‌ی ترکی (با الفبای لاتین) در زیر متن فارسی با الفبای مألوف فارسی و برگردان انگلیسی، زیر متن فارسیِ نوشته شده با الفبای لاتین، آمده است. طبق آنچه کارااسماعیل‌اوغلو نوشته، هدف مترجمان ارائه‌ی برگردانی ساده و روشن از مثنوی بوده است. کارااسماعیل‌اوغلو پیشتر با همکاری «دریا اؤرس» مثنوی معنوی را در ترکیه منتشر کرده بود.
کارااسماعیل‌اوغلو در بخش دیگری از یادداشتش می‌نویسد: «دسترسی به متن فارسی مثنوی و آرزوی استفاده‌ی صحیح از آن، در میان جوانان اهل علم در ترکیه رفته‌رفته رو به فزونی است. خواسته‌ها و چشمداشت‌های نسل نو در زمینه‌ی علوم انسانی مسیر پژوهش‌ها و فعالیت‌های آتی را مشخص خواهد کرد.»
فهرست شعرهای موجود در کتاب به شرح زیر است: از دفتر اول: ابیات نخستین، بقال و طوطی او، استاد و شاگرد احوَل او، خلیفه و لیلی، امید، رحم، زبان و سخن، نحوی و کشتیبان، کبودی زدنِ قزوینی، آنکس که درِ یاری بکوفت، به عیادت رفتن کر بر همسایه‌ی رنجورِ خویش؛ از دفتر دوم: عقل و یار و راهِ حس، دزدیدن مارگیر ماری را از مارگیری دیگر، صوفی‌ای که مرکب او را فروختند، کرا دارد زیان؟ صورت و معنی، مردی که بر سر راه خاربن نشاند، لقمان و خواجه‌ی او، موسی علیه‌السلام و شبان، جالینوس و دیوانه، مرد کژسخن، یارِ جمع باش، لطفِ بی‌وفایان، ای خنک جانی که عیب خویش دید، موش و شتر، قصه چون پیمانه‌ایست؛ دفتر سوم: امر حق به موسی علیه‌السلام که مرا به دهانی خوان که بدان دهان گناه نکرده‌ای، مرد لافی، اختلاف کردن در چگونگی و شکلِ پیل، مرد بی‌درد، همت و طلبکاری، زرگر و مستعیر ترازو، مرغی که ترک حزم کرد، ذوق، سؤال معشوق و جواب عاشق، رمیدن کرّه‌ی اسپ از آب خوردن؛ دفتر چهارم: واعظی که دعای ظالمان می‌کرد، قصه‌ی یک صوفی، علم و مال و جاه فتنه آمد در کفِ بدگوهران، حکایت آن فقیر با دستارِ بزرگ، از درون خویشتن جو چشمه را، شخص لایق مشورت و دوستی؛ دفتر پنجم: قالَ النبیُّ السلام اِرحَموا ثلاثاً، سه همراه، درِ دل زن، عدل، جواب آن که گفته است که خوش بودی این جهان اگر مرگ نبودی، خرِ سقایی، جوع؛ دفتر ششم: فضیلت ایاز، حکایت آن شخص که قوچ او بدزدیدند، شهریاری که سوی جامع می‌شد، خویش را دانستن، گلشن.
چاپ دوم کتاب سه‌زبانه‌ی «هشتصد بیت از مثنوی» را انتشارات «آک‌چاغ» در آنکارا، سال ۲۰۱۴، در ۳۰۹ صفحه منتشر کرده است.
اینک نمونه‌ای از برگردان‌های کتاب از صفحه‌ی ۳۸:
متن فارسی:
خلیفه و لیلی
گفت لیلی را خیلفه کآن تُوِی
کز تو مجنون شد پریشان و غَوِی
از دگر خوبان تو افزون نیستی
گفت خامش چون تو مجنون نیستی
ترجمه‌ی ترکی:
HALİFE İLE LEYLA
Halife Leyla'ya dedi: "O, sen misin? Mecnun senden dolayı mı perişan oldu ve kendini kaybetti?
Sen diğer güzellerden üstün değilsin!" - Leyla- dedi: "Sus! Zira sen Mecnun değilsin."
ترجمه‌ی انگلیسی:
THE CALIPH AND LEYLA
The Caliph said to Leyla: "Is that you? Did Majnoon become miserable and lose conscience because of you?
You are not superior to the other beauties!" - Leyla said: "Hush! Since you are not Majnoon."
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
