پنج شنبه، ۳۰ فروردین ۱۴۰۳
عزیز نسین، نویسندگی را از سال ۱۹۴۵ با مقاله نویس در مجلات شروع کرد و نوشتن را تا پایان عمر ادامه داد. او در سال ۱۹۹۵ درگذشت. حاصل این سال‌ها، ده‌ها عنوان کتاب در زمینه‌های داستان و رمان و نمایشنامه و شعر و داستان کودک و خاطرات است.
عزیز نسین، طنزنویس مشهوری است که آثارش به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده و انتشار یافته است. به تازگی چند کتاب از او به فارسی ترجمه و انتشار یافته است. کتاب «بچه‌های امروز معرکه‌اند» با ترجمه‌ی داود وفایی به همت نشر مرکز و کتاب‌های «مگه تو مملکت شما خر نیس؟»، «محمود و نگار» و «دیوانه‌ای بالای بام» با ترجمه‌ی ارسلان فصیحی به همت انتشارات ققنوس منتشر شده است که هر چهار کتاب، گزیده‌ای است از بهترین داستان طنز عزیز نسین.. می‌توان این آثار را در دسته‌ی بهترین آثار این طنزپرداز ترک دسته‌بندی کرد.
نشست هفتگی مرکز فرهنگی شهر کتاب در سه‌شنبه بیست‌وچهارم فروردین‌ماه به نقدوبررسی «بچه‌های امروزمعرکه‌اند»، «مگه تومملکت شماخرنیس؟»، «محمود و نگار»و «دیوانه‌ای بالای بام» اختصاص یافت. در این نشست محمدحسن شهسواری، رویا صدر، ارسلان فصیحی و داوود وفایی حضور داشتند.
نویسنده‌ی ممنوع‌القلم وجود ندارد!
فصیحی در ابتدا به شرح چرایی گزینش این آثار برای ترجمه پرداخت و اظهار داشت: آثار عزیز نسین از دهه‌ی ۱۳۴۰ در ایران ترجمه و چاپ می‌شد؛ معمولا زنده‌یاد همراه، آنها را به فارسی ترجمه می‌کرد. من سال‌ها پیش او را در نمایشگاه کتاب دیدم؛ همراه طی صحبت‌ها و مصاحبه‌هایش اذعان می‌داشت این داستان‌ها را خود نوشته‌و به نام عزیز نسین منتشر کرده است. سال‌ها بعد در اواخر دهه‌ی هشتاد من کتاب‌های بسیاری را ترجمه کردم که هیچکدام مجوز نشر نمی‌گرفتند. بر اساس عوامل متعدد عزیز نسین به درستی در ایران معرفی نشده بود و شاید این امر موجب می‌شد دریافت مجوز دشوار باشد. از آن‌پس تصمیم گرفتم عزیز نسین واقعی را معرفی کنم، بلکه درهای بسته باز شوند؛ اینگونه با انتشارات ققنوس پروژه‌ای را تعریف کردیم مبنی بر این‌که سه مجموعه برگزیده از آثار او را گردآوریم؛ باید آثار این مجموعه‌ها با توجه به شرایط فرهنگی ایران و سانسور گزینش می‌شد.
فصیحی افزود: بر این اساس سه مجموعه‌ی حاضر فراهم آمدند که این‌ها نیز غیرمجاز اعلام شدند و در بسته همچنان بسته ماند. اما در نهایت رویکردهای دولت جدید موجب شد کتاب‌ها بدون سانسور چاپ شوند. آنها بر این اصل پایبندند که نویسنده‌ی ممنوع‌القلم وجود ندارد؛ مضمون اثر مهم است. انتشارات ققنوس طی ابتکاری تازه کتاب‌هایی را به مخاطبان خود معرفی می‌کند تا به جای سررسید آنها را عیدی بدهند؛ امسال این مجموعه پیشنهاد شد.
طنز متعهد و جامعهای در حصار استثمار و استعمار
وفایی، دیگر مترجم آثار عزیز نسین، به معرفی اجمالی او و شرح ویژگی‌های آثارش پرداخت و اظهار داشت: اگر طنز را هنری را بدانیم که بی‌تناسبی امور ظاهرا متناسب را می‌نماید و اگر بپذیریم طنز در جوامعی شکوفا می‌شود که فشارهای اجتماعی زیادی را تحمل می‌کنند، برای شناخت آثار و افکار عزیز نسین باید تاریخ سیاسی صدساله‌ی اخیر ترکیه را از نظر بگذرانیم؛ این بازه‌ی تاریخی فروپاشی عثمانی، قدرت‌یافتن آتاترک و دوره‌ی فعلی را شامل می‌شود. ویژگی مشخص این مقاطع استبداد، دیکتاتوری و اختناق بوده است. پس از مرگ آتاترک حاکمیت تک‌حزبی و فشار شدید بر جریان‌های دینی و مذهبی و همچنین مقابله با چپ‌ها ادامه یافت. این روند تا دهه‌ی پنجاه میلادی و قدرت‌یافتن حزب دموکرات جاری بود.
وی ضمن اشاره به رویکردهای سیاسی مختلف در ادوار بعدی، فراز و فرودهای آزادی بیان در ترکیه‌ی امروز را به اختصار برشمرد و تصریح کرد: عزیز نسین نویسنده‌ای است که چهره‌ای جهانی محسوب می‌شود. او در سال ۱۹۱۵ در استانبول متولد شد و در سال ۱۹۹۵ در ازمیر وفات یافت. نسین در عمر نسبتا طولانی خود، به روشنگری اهتمام داشت. یونسکو در گزارشی اذعان می‌دارد که آثار عزیز نسین بعد از اورهان پاموک، یاشار کمال و ناظم حکمت در بیشترین تیراژ ترجمه شده‌اند. بنابراین او برای اهل کتاب در ایران نیز فردی قابل اعتنا است و بیشترین کتاب‌های وی به فارسی برگردان شده‌اند. پیش از انقلاب علاوه بر رضا همراه، احمد شاملو و صمد بهرنگی برخی آثار وی را ترجمه کرده‌اند. پس از انقلاب کسانی چون رسول یونان، مژگان دولت‌آبادی، ارسلان فصیحی و من به این امر اهتمام داشته‌ایم.
وفایی پس از یادآوری بخش‌هایی از زندگی عزیز نسین افزود: او بیشتر گونه‌های ادبی را آزموده است؛ اما بیشتر آثارش در حوزه‌ی طنز اجتماعی نوشته شده‌اند. او در مصاحبه‌ای از طنز متعهد و مسئول بحث می‌کند و می‌گوید: «معتقدم فقر و محرومیت بیش از عوامل دیگر موجب بروز طنز می‌شود؛ طنزپرداز باید به طبقه‌ی اجتماعی خود واقف باشد و برای رفع دردها و آلام مردم طبقه‌ی خود بنویسد. عزیز نسین در بسیاری از آثار خود به هجو دیوان‌سالاری و نابرابری‌های اقتصادی در جامعه‌ی ترکیه می‌پردازد و مردم با خواندن این آثار با او هم‌ذات‌پنداری می‌کنند.»جالب توجه است که در سال ۱۹۴۹ سفارت ایران در آنکارا طی یادداشتی به وزارت خارجه‌ی ترکیه از عزیز نسین شکایت کرده است مبنی بر این‌که او علیه شاه ایران مطلبی نوشته و او را تحقیر کرده است؛ این اتفاق به شش ماه حبس عزیز نسین می‌انجامد. «عزیز نسین همیشه دغدغه‌ی اندیشیدن مردم را داشت. او در همه‌ی کتاب‌هایش روی جهالت و نادانی تاکید دارد و با زبانی طنز مردم را تشویق به فکرکردن می‌کند.»
وی در انتها به انتشار آثار عزیز نسین در ایران پس از انقلاب اشاره کرد و در این‌باره گفت: در این تاریخ تنها پنج یا شش عنوان از آثار وی در ایران منتشر شده است. در سال ۸۲ «خاطرات کودکی» با ترجمه‌ی من از سوی نشر میترا چاپ شد؛ «شعرهای عزیز نسین» با ترجمه‌ی رسول یونان در سال ۸۴ به همت نشر مشکی چاپ شد؛ «بیهوده می‌بارد این باران» که بخشی از اشعار وی را در بر دارد با ترجمه‌ی مژگان دولت‌آبادی در سال ۹۴ منتشر شد؛ اواخر همین سال «بچه‌های امروز معرکه‌اند» با ترجمه‌ی من به همت نشر مرکز منتشر شد و در دو هفته به چاپ چهارم رسید؛ سه کتاب نیز با برگردان ارسلان فصیحی در بهار ۹۵ از سوی نشر ققنوس انتشار یافت. کتاب دیگری را نیز من ترجمه کرده‌ام که در سال ۸۷ به کوشش نشر میترا چاپ شد؛ این کتاب «صد سال رمان‌نویسی در ترکیه» نام دارد که بخشی از آن به عزیز نسین و شخصیت فکری وی اختصاص یافته است.
نه به هنر برای هنر
شهسواری در ابتدای سخنان خود ضمن ارجاع به کتاب «داستان» نوشته‌ی رابرت مک‌کی، اساسی‌ترین مولفه‌ی طنز و کمدی را برشمرد و تصریح کرد: مک‌کی بر این عقیده است که کمدی تنها یک فرم ساده دارد؛ به زعم وی اگر نویسنده بتواند مخاطب را بخنداند موفق است و جز آن نه. از همین روی منتقدان از کمدی متنفرند؛ چراکه نمی‌توانند درباره‌اش سخن بگویند؛ گویی تنها تاثیر این ژانر بر مخاطبانش اهمیت دارد. من در تمام دوران نوجوانی‌ام آثار عزیز نسین را می‌خواندم و لذت می‌بردم؛ اما تصور می‌کردم وقتی به بهانه‌ی این نشست آنها را دوباره بخوانم لذت نخواهم برد؛ چراکه نمی‌توان تصور کرد آثاری ادبی در دو دوره‌ی زندگی فردی همچنان تاثیرگذار باشند؛ از اینروی آثار نسین را ضعیف می‌پنداشتم؛ اما بازخوانی آنها باز هم من را به لذت دچار کرد؛ بنابراین اگر خیلی صادق باشم باید اکنون سخنان خود را تمام کنم؛ چون این آثار موفق هستند.
وی در ادامه به نزاعی کهنه در حوزه‌ی فلسفه‌ی هنر اشاره کرد و اظهار داشت: آیا هنر برای هنر است یا به‌واسطه‌ی چیزی دیگر به وجود آمده است؟ فلاسفه در مرور قدیمی‌ترین آفرینش‌های هنری به نقاشی‌های غارها برمی‌خورند. آنچه به زعم ایشان سبب آفرینش این آثار شده است، موجب می‌شود دو نظریه درباره‌ی فلسفه‌ی هنر شکل گیرد. به اعتقاد برخی فلاسفه استقرار طولانی انسان اولیه در غار باعث شده است او با خود خلوت کند و به ذات خود (که اساسا خلاقیت هنری است) بپردازد. بنابراین هنر خود هدف است؛ فرم هنری هدف هنر است نه یک وسیله‌ی بیانی. گروهی دیگر از ایشان اعتقاد دارند نقاشی‌های اولیه وسیله‌ای برای بیان بوده‌اند. این گروه به دو دسته تقسیم می‌شوند: برخی معتقدند این نقاشی‌ها در پی اجرای مراسمی آیینی برای شکار خلق شده‌اند؛ بنابراین هنر یک آیین است. دسته‌ی دیگر بر این عقیده‌اند که این نقاشی‌ها ابزاری برای رویارویی انسان با ترس از شکار بوده‌اند. این هر دو هنر را یک وسیله می‌دانند؛ اما هدفی متفاوت را دنبال می‌کنند.
شهسواری تاکید کرد: عزیز نسین در دسته‌ای است که گزاره‌ی «هنر برای هنر» را قبول ندارند؛ بر اساس آثار وی مشهود است که هنر وسیله‌ای است برای بیان برخی مضامین. او در دو داستان این کتاب، نظرش را غیرمستقیم در این‌باره بیان می‌کند و حتا به تمسخر آن‌هایی می‌پردازد که «هنر برای هنر» را قبول دارند. به اعتقاد او توجه صرف مخاطب و هنرمند به فرم گمراه‌کننده است.
وی در ادامه کوشید مضامین آثار عزیز نسین را دسته‌بندی کند و در این‌باره گفت: اگر سه سطح از مضامین را در نظر آوریم، پایین‌ترین آنها بر اساس عقده‌های فردی شکل می‌گیرد. در این‌جا تعریف یونگ از عقده مراد است؛ به اعتقاد وی وقتی شخصی در موردی خاص دچار رنج و نقصان مکرر می‌شود نسبت به آن چیز عقده می‌یابد. در سطح بعدی «چگونگی بودن ما در جهان» قرار می‌گیرد. در عمیق‌ترین سطح مضامین، موضوعات هستی‌شناسانه مطرح می‌شوند. عزیز نسین بیشتر مضامین اخلاقی را دستمایه‌ی آثار خود قرار داده است؛ از اینروی مضامین هستی‌شناسانه در آثار وی چندان دیده نمی‌شوند.
شهسواری ضمن تاکید بر این‌که در ترمنولوژی درام، اخلاق قدری متفاوت است از آنچه در علم‌الاخلاق مطرح می‌شود، ادامه داد: در حوزه‌ی درام داستان هر قهرمان داستان تغییر یا فقدان تغییر است؛ این تغییر از ضعف تا نیاز را شامل می‌شود؛ اگر نیاز محقق شود اثر پایانی خوش‌بینانه و موفقیت‌آمیز خواهد داشت و جز آن پایانی منفی صورت می‌گیرد. به زعم دراماتورژها ضعف آن چیزی است که قهرمان را از رشد باز می‌دارد. ایشان اعتقاد دارند ضعف‌های روان‌شناسی به خود قهرمان ضربه می‌زنند و مضامین را در سطح عقده باقی می‌گذارند. اما ضعف‌های اخلاقی به دیگران ضربه می‌زنند؛ اینگونه نویسنده به حوزه‌ی اخلاق وارد می‌شود. عزیز نسین به این معنا آثاری را در حوزه‌ی اخلاق نوشته است.
وی در ادامه رویکرد عزیز نسین در این حوزه را با ارجاع به «بچه‌های امروز معرکه‌اند» تبیین کرد و افزود: بیش از نیمی از آثار عزیز نسین (به‌ویژه «بچه‌های امروز معرکه‌اند») با مضمون ریاکاری نوشته شده‌اند. این مضمون متاثر از جامعهای زیر فشار دوگانه‌ی استبداد و استعمار شکل می‌گیرد. در جوامع متاثر از این آسیب آدم‌ها اساسا زندگی‌ای دوگانه خواهند داشت. «بچه‌های امروز معرکه‌اند» در دهه‌ی شصت میلادی نوشته شده است و جامعه‌ی یادشده را به تصویر می‌کشد؛ اما همچنان تازگی دارد؛ آن‌چنان‌که بازنمایی رفتارهای دوگانه‌ی افراد موجب حیرت مخاطب می‌شود. البته از سویی دیگر نیز تاسف‌انگیز است؛ چراکه گویی پس از گذشت سال‌ها جوامع ما همچنان به این‌دست آسیب‌ها دچار هستند.آسیب‌های اجتماعی مضمون دیگری است که عزیز نسین در رتبه‌ی بعدی به آنها می‌پردازد. سومین مضمونی که در آثار وی بسامد دارد روان‌شناسی اجتماعی است؛ نویسنده در این بخش بحث ناخودآگاه افراد را در نظر دارد.
وی در پایان نسبت‌های رویکرد عزیز نسین با ادبیات ایران را بررسی کرد و اظهار داشت: فروید بر این عقیده است که آنچه می‌خواهد بیان شود باید از الگوی روایت پیروی کند. می‌دانیم که خواب از الگوهای روایت پیروی نمی‌کند؛ تقدم و تاخر زمانی و علیت دو ویژگی‌اساسی پلات یا پیرنگ هستند که بر خواب‌ها حاکم نیستند؛ اما به زعم فروید از آن‌جا ذهن ما به روایت عادت کرده است، خواب‌های خود را بر اساس اصول روایت تعریف می‌کنیم. به نظر می‌رسد حافظه‌ی تاریخی یک ملت تنها با چیزهایی شکل می‌گیرد که بر مبنای الگوی روایت تعریف می‌شوند. یک ملت قهرمانی‌ها و ضعف‌های خود را تنها زمانی می‌تواند به یاد آورد که داستان‌هایی از آنها شنیده باشد.
شهسواری تاکید کرد: ما طنزنویس‌های خوبی داریم؛ اما متاسفانه طنز ما در اندازه‌ی ژورنالیسم باقی مانده است. باید در نظر داشته باشیم ژورنالیسم برای مصرف است؛ خواه طنز ما در آن جایگاه درست و مطلوبی داشته باشد. تفاوت طنز و درام در این است که درام همواره پایانی روشن دارد؛ یعنی به‌رغم همه‌ی فشارهای وارد بر بشر باز او نقاط روشنی دارد؛ در طنز رویکردی عکس آن غالب است؛ در آن‌جا آدم‌ها استعداد دارند بهترین شرایط را تخریب کند. بنابراین یک طنزنویس آسیب‌ها را در نظر دارد؛ ملتی که نتواند مصائب و مشکلات خود را در داستان طنز بیان کند دچار آسیب خواهد شد. ما همچنان نتوانسته‌ایم از حیث کمیت و کیفیت رمان‌ها و داستان‌هایی چون آثار عزیز نسین بنویسیم؛ مادامی که طنز به حوزه‌ی داستان وارد نشود به حافظه‌ی تاریخی ما نیز ورود نمی‌یابد. به اعتقاد برخی، ملت آلمان در میان ملل اروپایی کم‌ترین آثار طنز را دارند و از همین‌روی بیشترین اشتباهات تاریخی را مرتکب شده‌اند.
هنوز نمی‌دانم طنز یعنی چه
صدر در ابتدای سخنان خود جایگاه عزیز نسین در ایران پس از انقلاب را تشریح کرد و در این‌باره اظهار داشت: قدر او در این سال‌ها آن‌طور که باید شناخته نشده است؛ به‌ویژه نسل جوان کم‌تر او را می‌شناسند. دو عامل بر این مساله تاثیر داشته است؛ اول این که ترجمه‌ی آثار وی حرکت رو به رشدی نداشته است. آن‌چنان که گفته شد برخی آثار نیز تنها به نام عزیز نسین منتشر شده‌اند؛ این امر موجب شده است تلقی درست و روشنی درباره‌ی آثار وی وجود نداشته باشد. وقتی از ترجمه‌ی آثار عزیز نسین گفته می‌شود مطلوب است به ثمین باغچه‌بان نیز اشاره شود؛ او اولین مترجم آثار این نویسنده است. ترجمه‌ی آثار عزیز نسین از سال ۶۲ آغاز شد و در سال‌های بعدی رو به افول داشت. به هر روی امیدوارم ترجمه‌های اخیر بتوانند تصویر درستی از او برای مخاطبان ایرانی ایجاد کنندو بر رویکرد طنزنویسان نیز تاثیر بگذارند.
وی سخنان خود را با تشریح اجمالی شگردهای طنزپردازی عزیز نسین ادامه داد و تصریح کرد: عزیز نسین بیش از دو هزار داستان نوشته است؛ او مطالبش را ذیل بیش از دویست نام مختلف در روزنامه‌ها منتشر کرده و هفت سال از عمر خود را در زندان گذرانده است. تعدد آثار باعث شده است شاهد قوت و ضعف در آنها باشیم. فراز و نشیب در زندگی حرفه‌ای این نویسنده نیز گرایش گاه‌به‌گاه وی به هجو را در پی داشته است؛ گاه رگه‌های شوخی و فکاهی‌نویسی در آثار او پررنگ‌تر است. با این همه می‌توان چارچوبی کلی برای آثار عزیز نسین یافت و آن را به تمامی آنها تسری داد. او خود در مصاحبه‌ای می‌گوید: «هنوز نمی‌دانم طنز یعنی چه؛ تنها چیزی که می‌دانم این است که طنز موضوعی جدی است.»
صدر افزود: او این ادعا را در آثارش ثابت کرده است. آن‌چنان‌که گفته شد عزیز نسین نگاه ابزاری به طنز دارد و آن را وسیله‌ای برای بیان نقادانه می‌داند. انتقادهای وی ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و زندگی فردی افراد را در برد می‌گیرد؛ این جوهره‌ی انتقادی همه‌ی آثار نسین را به یکدیگر پیوند می‌دهد. در طنزهای وی ماجراهای تلخ و شیرینی طرح می‌شود که با زندگی روزمره مردم سروکار دارد. عزیز نسین موضوعات ساده‌ای را دستمایه قرار می‌دهد تا به نگاهی عمیق درباره‌ی روابط اجتماعی انسان‌ها دست یابد. طنز او روراست است و ابهام و ایهامی کمی دارد و پیچیده نیست. او در بسیاری از آثار خود روایتی خطی را از زبان دانای کل یا اول شخص پی می‌گیرد و با زبانی روان ماجرا را طرح می‌کند؛ از همین‌روی با مخاطب عام ارتباط برقرار می‌کند؛ همانگونه که مخاطب خاص را نیز هدف قرار می‌دهد.
وی در شرح دیگر ویژگی‌ها و مولفه‌های آثار عزیز نسین افزود: او بیشتر طنز موقعیت را در آثارش صورت‌بندی می‌کند و کم‌تر به طنز کلامی تاکید دارد؛ از اینروی آثارش ترجمه‌پذیر هستند. اگر عزیز نسین گاه به طنز کلامی می‌پردازد آن را در خدمت طنز موقعیت قرار می‌دهد. در آثار وی طنزهای عبارتی در پی نوعی رندی به حشو نزدیک می‌شوند؛ نمونه‌های درخشانی از آنها در آثار محل نقد وجود دارد. عموما طنز عزیز نسین تراژیک است؛ وقتی او با پرسوناژهای درمانده‌ی آثارش هم‌دردی می‌کنداین رویکرد نمود می‌یابد. می‌دانیم که یکی از عنصار اساسی طنزپردازی تضاد است. در آثار عزیز نسین تضاد میان سنت و مدرنیته، خرافات و واقعیات، منافع شخصی و اجتماعی و چون آنها زیاد دیده می‌شود. تیپ‌سازی در آثار او نیز بر پایه‌ی تضاد صورت می‌گیرد؛ عزیز نسین با نگاهی بر محور دوگانگی آدم‌ها را سیاه‌وسفید طراحی می‌کند و طنز را بر این اساس شکل می‌دهد.
صدر افزود: پایان‌بندی غافلگیرانه و چرخش داستانی (به‌عنوان یکی از اصول طنزپردازی)در غالب آثار وی دیده می‌شود. اغراق در شخصیت‌سازی و نیز در پیش‌برد ماجرا به‌عنوان دیگر عنصر موثر در طنزپردازی در آثار وی وجود دارد؛ البته گاه در این آثار اغراق آن‌قدر زیاد می‌شود که به واقع‌نمایی ضربه می‌زند؛ می‌دانیم طنز در تعادل میان اغراق و واقع‌نمایی حرکت می‌کند.
وی در ادامه شکل تاثیرپذیری نویسندگان ایرانی از این طنزپرداز ترک را تبیین کرد و در این‌باره تصریح داشت: به اعتقاد من عزیز نسین مبدع سبک تازه‌ای در داستان‌نویسی نبوده است؛ او سبک خاص خود را دارد، اما پیرو سنت قصه‌گویی است. این سنت در ادبیات معاصر ایران وجود داشته است؛ بنابراین نمی‌توان به صراحت گفت کدام داستان‌نویسان از نسین تاثیر پذیرفته‌اند. اما می‌توان با قاطعیت گفت در دهه‌های چهل و پنجاه طنز ما بسیار از آثار وی متاثر بوده است. هرکه دستی در طنز داشت آثار او را خوانده بود؛ بنابراین واژه‌ی طنز بی‌اغراق با نام وی درآمیخته بود. از دیگرسو همسانی فضای سیاسی ترکیه و ایران موجب می‌شد طنزنویسان ایرانی از عزیز نسین متاثر باشند. با این همه نمی‌توان به سادگی طنزنویس خاصی را به تمامی متاثر از وی دانست؛ حال آن که رگه‌هایی از رویکردهای وی در آثار طنزنویسان مطرح ما دیده می‌شود.
صدر افزود: جز افرادی که از آثار نسین کپی‌های نامطلوبی صورت دادند دو طنزنویس را می‌توان به‌طور خاص از او متاثر دانست. یکی از آنها خسرو شاهانی است که به زعم من قدر او آن‌طور که باید شناخته نشد؛ در برخی موارد می‌توان سوژه‌ها و پرداخت‌های وی را مشابه رویکرد عزیز نسین دانست. محمد پورثانی نیز از او تاثیر پذیرفته و خود نیز بر آن اذعان داشته است. اما یکی از آثار پورثانی به نام «پنیر تبریز» بر مبنای اثری از نسین با همین نام مشابه‌سازی شده است؛ البته او این مساله را به توارد نسبت داده است. با این همه نمی‌توان این را نادیده انگاشت که داستان اجتماعی ما در دهه‌های چهل و پنجاه از عزیز نسین متاثر بوده است.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
