پای حرف‌های استاد زبان فارسی مقیم ترکیه

ایسنا: مهناز روحی از مدرسان مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور ترکیه و استاد دانشگاه TOBB آنکارا، از سال ۲۰۰۷ با اسکان در این شهر در حوزه آموزش زبان فارسی و ترکی فعالیت می‌کند.

روحی دارای مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی و کارشناسی ارشد ادبیات کلاسیک ترکی است و در حال حاضر در مقطع دکترای همین رشته مشغول تحصیل است.

به گزارش خبرنگار ادبیات ایسنا، او معتقد است وجود مشترکات فرهنگی بین دو ملت ایران و ترکیه، آموزش زبان فارسی را برای فارسی‌آموزان ترکیه آسان کرده است؛ اگرچه در این زمینه مشکلاتی بوده و هست؛ از آن جمله بحث تجهیزات آموزشی و کمک‌آموزشی، تخصص نداشتن استادان زبان فارسی در خارج از کشور و ناکافی بودن کتاب‌های موجود برای آموزش و... . علی‌رغم همه این مسائل روحی سرزنده از مزایای تدریس زبان فارسی در ترکیه می‌گوید.

این استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: مراکز آموزشی زبان فارسی رایزنی فرهنگی در سطوح مختلف در کشور ترکیه و به ویژه در آنکارا از پایه‌های اول تا دهم فعال هستند. رغبت مردم ترکیه به زبان فارسی نیز به سبب وجود مشترکات بسیار زیاد فرهنگی است؛ زیرا در دوره‌ای از تاریخ کشور ترکیه یعنی دوره عثمانی، زبان فارسی نقشی اساسی در ارتباطات دو کشور ایفا می‌کرده و از این رو آشنایی اندک با الفبای فارسی و برخی کلمات فارسی و عربی، خوانش این زبان را برای مردم ترکیه آسان و دوست‌داشتنی کرده است. مردم ترکیه زبان فارسی را زبانی شیرین می‌دانند و معتقدند این زبان دارای آهنگ و طنین خاصی است که رغبت آنها را به یادگیری آن زیاد می‌کند.

او افزود: در حال حاضر مردم ایران و ترکیه به لحاظ زبانی نیز دارای نقاط مشترک زیادی هستند. ما در گفت‌وگوهای روزانه با ترک‌زبانان، کلمات فارسی گوناگونی را می‌شنویم که به سابقه تاریخی گذشته و فرهنگ مشترک برمی گردد و این کلمات نسل به نسل باقی مانده است. واژه‌هایی مثل «لرزان»، «برخوردار»، «ترسیدن» و... . همچنین اسامی‌ای که برای دختران و پسران خود استفاده می‌کنند مثل: «دل‌آسا»، «دل‌آرا»، «باران»، «الهام»، «آینه» و... .

او همچنین گفت: اگرچه اکثر مردم ترکیه اهل سنت هستند اما به امامان شیعه به سبب پیوند نسبی که با پیامبر(ص) دارند، احترام می‌گذارند و برای حضرت علی(ع) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و ... جایگاه ویژه‌ای قائل هستند.

مهناز روحی پذیرفته شدن زبان فارسی به عنوان یکی از زبان‌های خارجی برای ورود به دانشگاه توسط وزارت علوم ترکیه را موجب استقبال بیشتر از رشته زبان و ادبیات فارسی در ترکیه دانست و افزود: در کشور ترکیه دوره آموزشی و آزمونی به نام YDS وجود دارد که به نوعی همانند آزمون تافل است. این دوره به آموزش زبان‌های بین‌المللی می‌پردازد. زبان فارسی نیز در همین چارچوب آموزش داده می‌شود. البته آموزش زبان فارسی در ترکیه خاص مراکز دانشگاهی نیست. مردم عادی ترکیه نیز با تحصیلات مختلف و در گروه‌های سنی متفاوت نسبت به آموزش زبان فارسی علاقه نشان داده و می‌دهند. من شاگرد ۶۵ ساله ای داشتم که از شهر مرسین که سه ساعت با آنکارا فاصله دارد به کلاس می‌آمد تا زبان فارسی یاد بگیرد.

این استاد زبان فارسی تصریح کرد: البته برای آموزش زبان فارسی مشکلاتی هم وجود دارد که مهم‌ترین آنها، بحث تجهیزات آموزشی و کمک‌آموزشی است. امکانات ما در این زمینه بسیار کم است و همچنان از تجهیزات بسیار ابتدایی استفاده می‌کنیم. مشکل دیگر کتاب‌های درسی است. مشکل بسیار مهم دیگر ناکافی بودن کتاب‌های موجود است. کتاب‌ها بر اساس استاندارد نظام آموزشی این کشور و زیر نظر افراد متخصص و وارد به این موضوع تهیه نشده است. با توجه به اینکه تدریس برای غیرفارسی‌زبانان در هر کشوری متفاوت است، تألیف کتاب برای مخاطبان نیازمند نگاه تخصصی و بومی است. برای مثال آموزش زبان فارسی در آمریکا و ترکیه با در نظر گرفتن شباهت‌ها و تفاوت‌های فرهنگی، دینی و اعتقادی میان مردم بسیار متفاوت است.

روحی گفت: من فکر می کنم کتاب‌های رمان، داستان‌های کوتاه و کتاب‌های آموزشی که بتواند به شناخت مردم ترکیه از تاریخ معاصر ایران کمک کند به منظور تجهیز کتابخانه مرکز آموزش زبان فارسی در کشور ترکیه ضروری است.

او افزود: نسل جوان امروز ترکیه، ایران را نمی‌شناسند و با توجه به تبلیغات منفی که جهان غرب علیه ایرانِ امروز انجام می‌دهد، باید کوشش جدی تری برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران و اطلاع‌رسانی درست از ایرانِ امروز داشته باشیم. فراموش نکنیم در ترکیه علاقه خاصی به طرح موضوعات دینی و اعتقادی وجود دارد و تفاوت در مذهب چیزی از این علاقه کم نمی‌کند. پرداختن به آداب و رسوم مشترک از جمله مراسم و اعیاد دینی مختلف در میان دو ملت، برای مردم این کشور جالب و جذاب است. یعنی مردم ترکیه به دلیل همسایگی با ایران وهمچنین وجود ترک‌زبانان در ایران، علاقه زیادی برای برقراری ارتباط فرهنگی و تجاری با ایرانیان دارند و این امر اهمیت یادگیری زبان فارسی را برای زبان‌آموزان ما صدچندان می‌کند.

این استاد دانشگاه از دیگر مشکلات موجود را تخصص نداشتن استادان زبان فارسی در خارج از کشور دانست و گفت: عموماً استادان مراکز آموزش زبان فارسی در ترکیه، فاقد تخصص کافی در زمینه آموزش زبان و ادبیات فارسی هستند و این امر خود به فعالیت‌های این مراکز صدمه می‌زند. لازم است تا مدرس این رشته دانش‌آموخته زبان و ادبیات فارسی یا رشته‌های مرتبط با آن باشد تا بتواند در فارسی‌آموز انگیزه بیشتری ایجاد کند و پاسخگوی تمامی سوالات تخصصی دانشجویان باشد. متاسفانه بعضاً مشاهده می‌شود که مدرس دانش‌آموخته رشته‌های غیرمرتبط مثل کامپیوتر یا رشته دیگری بوده که منجر به ناآشنایی کافی وی با زبان و ادبیات فارسی است.

او معتقد است: رایزنی‌های فرهنگی ایران در کشورهای مختلف باید به منظور توسعه فرهنگ و ادبیات فارسی، نسبت به گزینش نیروهای خود دقت بیشتری داشته باشند و الزاما از کسانی برای آموزش زبان فارسی استفاده کنند که دانش‌آموخته ادبیات فارسی بوده و یا رشته‌ای مرتبط با علوم انسانی را پشت سر گذاشته باشند. چون مدرسانی که به آموزش زبان فارسی می‌پردازند، می‌توانند بیش از هر امکاناتی در آموزش صحیح زبان فارسی موثر باشند. البته تحقق این امر منوط به آن است که استادان مذکور خود نسبت به زبان فارسی اشراف کاملی داشته باشند. در این صورت ۸۰ درصد موفقیت دانشجویان آنان تضمین شده است.

روحی درباره میزان آشنایی مردم ترکیه با مفاخر ایرانی گفت: اغلب مردم ترکیه شاعران بنام ما همچون سعدی و حافظ را می‌شناسند، البته حافظ، شاعری است که در ترکیه خیلی روی اشعار او کار شده است و دانشجوهایی را می‌شناسم که در حال حاضر روی موضوعات مختلف دیوان حافظ تحقیق می‌کنند. مولوی نیز مورد علاقه مردم این کشوراست و اعتقاد برخی مردم ترکیه بر این است که مولوی ترک‌زبان بوده و از این رو اشعارش را حفظ می‌کنند و در شب عروس اشعار این شاعر را می‌خوانند. در ترکیه انجمنی به نام انجمن مولانا (Dernek) وجود دارد که در آنجا هر هفته مثنوی‌خوانی می‌شود و اشعار مولوی به زبان ترکی آموزش داده می‌شود. من چند بار به این انجمن رفته‌ام و مثنوی مولوی را به فارسی برای آنان خوانده‌ام که البته استقبال خوبی هم از این موضوع شد. فکر می‌کنم مراسمی همچون مراسم شب عروس می‌تواند زمینه‌ساز مبادلات فرهنگی بیشتری بین دو کشور ایران و ترکیه شود.

وی درباره برقراری ارتباط با کرسی‌های زبان فارسی گفت: غیر از مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی ایران در چندین دانشگاه ترکیه رشته زبان و ادبیات فارسی دایر و در حال فعالیت است. ارتباط استادان محترم زبان و ادبیات فارسی در ایران با این دانشگاه‌ها و برگزاری همایش‌هایی در خصوص موضوعات گوناگون زبان و ادبیات فارسی می‌تواند بسیار مهم و منشأ خلق آثار علمی بیشتر در این کشور باشد.