جمعه، ۳۱ فروردین ۱۴۰۳
شبکه‌ی فرهنگ و هنر: مصطفی رحماندوست، شاعر «صد دانه یاقوت دسته به دسته» و نویسنده نام آشنای حوزه کودک و نوجوان در گفت و گو با شبکه خبری فرهنگ و هنر به تشریح مفهوم «ادبیات انقلابی» پرداخت.مصطفی رحماندوست، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه، در سال‌های اخیر شاهد رواج تعبیراتی تحت عنوان «ادبیات انقلاب» و متعلقات آن همچون نویسنده انقلاب، شاعر انقلابی و... در ادبیاتمان هستیم، این مفهوم به چه معناست، گفت: از چند زاویه می‌توان به این موضوع نگریست. برای نمونه رویکرد «تاریخی» است که نسبتاً سطحی نگرانه است. نگاه تاریخی قائل به این است که اتفاقی در سال ۵۷، تحت عنوان انقلاب اسلامی رخ داد و در حوزه ادبیات نیز شاعران و نویسندگانمان حول این محور مشغول به کار شدند و آثار این افراد با عنوان ادبیات انقلاب شناخته می‌شود. اما رویکرد مهم‌تر که نگاه تاریخی را نیز غنی می‌کند نگاهی «محتوایی» به ادبیات انقلابی است.
رحماندوست با قائل بودن تفاوتی میان نگاه تاریخی و محتوایی در ادبیات انقلاب، گفت: «ادبیات انقلاب» در محتوا به زمان و مکان و اتفاق خاصی وابسته نیست، در ایران از سال‌ها پیش ادبیات انقلابی در بین شاعران و نویسندگان وجود داشت که البته بابت همین قلم انقلابی‌شان، ضررهایی جانی و مالی را متحمل شدند. اما مفهومی که در حال حاضر متداول است، به یک معنا ادبیاتی است که تبلیغ کننده آرمان‌ها، باورها و ارزش‌های نظام و ساختار حاکمیت است و تفکر خاصی را القا می‌کند، خواه‌ناخواه وابسته به حکومت هم است. باید تأکید کرد که معنای ادبیات انقلابی صرفاً پرداخت به آرمان‌ها و شعارهای حاکمیت نیست به بنیادی‌ترین نیازها و خواسته‌های بشری مانند آزادی، عدالت و... می‌پردازد. در واقع شاعری که صرفاً شعارهای حاکمیت را تکرار کند انقلابی نیست.
این شاعر و نویسنده در ادامه بیان کرد: چنین تعریفی از ادبیات انقلابی صرفاً متعلق به زمان حال و انقلاب سال ۵۷ نیست و در زمان‌های پیش از این هم وجود داشته است. می‌توان گفت که این‌گونه اصطلاحات، یعنی ادبیات، شعر، هنر و... انقلابی تقریبا از نظام کمونیستی و قبل از فروپاشی شوروی گرفته شده است.
رحماندوست افزود: اگر ادبیات انقلاب به معنای دگرگون کردن درون و حال مردم باشد که به روزمرگی عادت کرده‌اند، در این صورت ادبیات انقلابی زمان و مکانی ندارد و می‌آید تا عادت‌های روزمره افراد را از مسیر انسانی خود دور کند. این گرفتاری های روزمره گاهی آنقدر حاد هستند که برای بازگشتن به مسیر و هدف اصلی زندگی بشر به شور و هیجان نیاز است و همین به تنگنا رسیدن حال بشر از منظر اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی و در شان ادبی، شاعران و عارفان را به وجود می‌آورد.
این شاعر و نویسنده حوزه کودک و نوجوان در ادامه ایجاد تاثیری بلندمدت را از ویژگی های ادبیات انقلابی عنوان کرد و گفت: آثار شاعرانی انقلابی مانند حمید سبزواری هنوز هم کارساز و اثرگذار است و برای نمونه بعد از پیروزی‌های ورزشی مان از تلویزیون پخش می‌شود و نوعی حس ایرانی اسلامی‌مان را زنده می‌کند. با به صراحت گفت شاعر و نویسنده ای که زمانی آثار تاثیرگذار و انقلابی داشته و اما امروز صرفا شعار های عمومی حاکمیت را تکرار می کند «انقلابی» نیست و یکی از ویژگی‌های اصلی «ادبیات انقلابی» دوری از شعار زدگی و نگاه به آرمان های والای انسانی است.
این گفتگو در ادامه به آثار مصطفی رحماندوست منتهی شد و وی در پاسخ به اینکه آیا با رشته «فلسفه برای کودکان و نوجوانان» یا «فَبَک» آشنا هستید و آن را در نگارش آثارتان به‌کار می‌گیرید؟ گفت: تا حدودی با متد و کتب این رویکرد آشنا هستم اما تمایلی به اینکه این نوع تفکر را در نوشته‌هایم رعایت کنم و اعتقادی به اینکه مثلا در کتابهایم سوالهای فلسفی برای کودکان طراحی کنم ندارم، این رشته بیشتر جنبه آموزشی دارد و من هیچگاه وارد حوزه آموزش نمی شوم و صرفا به عنوان نویسنده‌ای در این حوزه می‌نویسم و دیگران که متخصص این رشته هستند می‌توانند از کتاب‌ها و افکار نوشته‌های امثال من این روش را پیاده‌سازی و اجرا کنند.
این نویسنده و شاعری که تا به امروز ۱۹۱ اثربه قلم خود تالیف کرده است در پایان به آخرین فعالیتش در حوزه ادبیات و نگارش ادبی پرداخت و گفت: همیشه در حال تحقیق و نوشتن هستم و در این روزها هم اثری در دست نگارش دارم که بعد ها در موردش صحبت خواهیم کرد اما آخرین اثری که در مرحله نهایی چاپ است مجموعه هفت جلدی «آن مان نباران» است که برای گروه سنی الف نوشته‌ام.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
