هیدگر به چه معنا هگلی است؟

نخستین جلسه از دوره‌ی «هیدگر در برابر هگل» با تدریس محمدمهدی اردبیلی در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

در آغاز دوره، اردبیلی با بیان اینکه موضوع دوره، هگل و هایدگر و نسبت این دو با هم خواهد بود، خاطرنشان کرد: اینجا هیدگر درس داده نخواهد شد؛ بلکه قصد ما بازخوانی هیدگر از دریچه‌های متفاوت است. خیلی‌ها بر این باورند که با کمی اغماض می‌توان هیدگر را آخرین فیلسوف غرب دانست. وی آخرین فیلسوف نظام‌سازی است که توانسته جهان‌بینی نوینی را به‌صورت ایجابی ارائه کند. اگر بپذیریم هر قرن، فیلسوفی غول‌آسا دارد، غول قرن بیستم را هیدگر و غول قرن نوزدهم را هگل دانسته‌اند. این دو عصاره‌ی دو قرن اخیر هستند. ما در این دوره می‌خواهیم نسبت این دو را روشن کنیم. مسأله‌ی اصلی ما چیزی است که در پس رابطه‌ی هگل با هیدگر پنهان است.

اردبیلی افزود: ابتدا بحث‌هایمان را در مورد مقدمات هیدگر مطرح خواهیم کرد و بعد به نسبت زیست وی با سیاست خواهیم پرداخت؛ نسبتی که بسیار پیچیده است. بعد از آن به اگزیستانسیالیسم می‌رسیم و معنایش را مشخص می‌کنیم. یکی از پرسش‌های ما این است که ببینیم هیدگر اگزیستانسیالیست است یا نه؟ و اگر باشد، به چه معنا؟ اشاره‌ای هم به بسترهای فکری وی می‌کنیم و در نهایت به بخش منبع‌شناسی می‌رسیم.

مدرس دوره‌ی «هیدگر در برابر هگل» تأکید کرد: در ادامه‌ی دوره خواهیم دید که مسأله و ایده‌ی اصلی هیدگر چیست؟ برای این کار متنی از او را بازخوانی خواهیم کرد. متنی که بررسی خواهیم کرد «درآمد هستی و زمان» است. هستی و زمان درآمدی دارد که خیلی مهم است. هیدگر در این درآمد مسأله‌اش را طرح می‌کند و راه‌حل‌های خود را به کتاب حواله می‌دهد. ما به هیدگر از موضع هیدگری نگاه خواهیم کرد. در تمام این مراحل هم شبح هگل حضور خواهد داشت. ما هیدگر را بی‌طرفانه نخواهیم دید؛ زیرا مفسر بی‌طرف یا متن‌خوانِ بی‌طرف نیستیم. هر کس با موضعی سراغ متن می‌رود و موضع ما همچنان کشف نسبت هگل و هیدگر است. همچنین روی دو متن هیدگر تمرکز خواهیم کرد: یکی درس‌گفتارهای وی درباره‌ی پدیداشناسی روح است که درس‌گفتار معروفی است و سه چهار سال پس از هستی و زمان نوشته شده است. می‌خواهیم بدانیم موضع مستقیم هیدگر در قبال هگل چیست. مقاله‌ی دیگری هم که خواهیم خواند، نوشته‌ی متأخری است به اسم «هگل و یونانیان».

اردبیلی تصریح کرد: سرانجام دیدگاه‌های هیدگر در مورد هگل را نقد خواهیم کرد و در این بخش چیزهایی را که دریدا در مورد روح نزد هیدگر گفته است بررسی خواهیم کرد. آخر سر خواهیم رسید به بخشی که آن «هگلی بودن هیدگر» می‌نامیم. خواهیم دید که هیدگر به چه معنا هگلی است و به چه معنا در ادامه‌ی سنت هگلی قرار می‌گیرد و البته در عین حال مواجهه‌ی انتقادی هیدگر را با هگل پیش چشم خواهیم داشت.

این دوره روزهای یکشنبه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار می‌شود و حضور در آن صرفا با ثبت‌نام امکان‌پذیر است.