کد مطلب: ۸۲۶۴
تاریخ انتشار: چهارشنبه ۱۳ مرداد ۱۳۹۵

امر روزمره در جامعه‌ی پساانقلابی

«امر روزمره در جامعه‌ی پساانقلابی» نوشته‌ی عباس کاظمی تجربه‌های متفاوتی را از جامعه‌ی ایرانی پس از انقلاب منعکس می‌کند. بنا به نوشته‌ی مؤلف «هدف صرفاً روایت نسلی از رویدادهای زندگی روزمره نیست، بلکه مقصود به‌کارگیری زبان روزمره برای مخاطبانی خارج از حوزه‌ی علوم اجتماعی است.»

عباس کاظمی می‌نویسد: «مایل بودم که زندگی روزمره را نه صرفاً از طریق مناسبات میان انسان‌ها، بلکه در سطحی وسیع‌تر، یعنی دنیای مشترک انسان‌ها و ناانسان‌ها ببینم و در عین حال، نگاه خود را بر نادیدنی‌های یا ناچیزها متمرکز کنم. برخی از این پاره‌نوشته‌ها - به‌خصوص فصلِ زندگی سیاسی اشیاء ـ تلاش می‌کنند به باستان‌شناسی فرهنگی بپردازند. رجوع به لایه‌های گذشته ـ و حتی امروز ـ و کاویدن خاک و زباله‌ها برای اشیا یا موضوع‌هایی که در مرز میان ارزش و بی‌ارزش بودنْ زندگی می‌کنند، نوعی تاریخ‌نگاری انتقادی فرهنگ و زندگی روزمره که تلاش دارد جامعه را نه از سطح کلان (ساختارهای رسمی) بلکه از سطوح جزئی و پیش‌پاافتاده‌ی زندگی روزمره روایت کند.

اما باستان‌شناسی فرهنگی چیست؟ کاظمی در توضیح این اصطلاح می‌نویسد: «باستان‌شناسی فرهنگی مفهومی است که به شکل استعاری در این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است. مقصود از باستان‌شناسی فرهنگی نوعی نگاه کاوشگرانه در دل زندگی روزمره و حفاری عناصر فرهنگی در دل گذشته‌ی نه‌چندان دور و حتی در بطن حیات امروز است. بیش از هر چیز این کتاب سودای آن دارد که تاریخ را از زاویه‌های به‌ظاهر بی‌اهمیت‌تر زندگی روزمره روایت کند. بدین‌ ترتیب شکل دیگری از تاریخ برای ما آشکار می‌شود که در حال فراموشی است. کار ما بازگرداندن آن خاطرات و ارائه‌ی نگاهی متفاوت برای استفاده از آن‌ها در زمان حال است. در همین هنگامه است که بنیامین و ایده‌ی زباله‌جمع‌کنِ او به کمک می‌آید: بازیافت‌پذیرکردنِ آت‌و‌آشغال‌های تاریخ‌مصرف‌گذشته‌ی رویدادها، خاطرات و اشیا.

نویسنده معتقد است: سودمندی مطالعه‌ی انتقادی زندگی روزمره، تأمل در لایه‌های فراموش‌شده‌ی زندگی و مرئی‌ساختن امر نامرئی یا به تعبیر دقیق‌تر برانگیختن چیزها از گور است. در فرهنگ مذهبی ما، روز محشر روز برانگیختن از دل گورها است... به‌سخن درآوردن چیزهایی که روزگاری است زباله شده‌اند، نوعی روش انتقادی برای فهم زندگی روزمره است. همین که جهانِ خاموشِ چیزها را بیدار می‌کنید، دنیای زندگان به لرزه درمی‌آید و سکوت و آرامش آن آشفته می‌شود. کافی است به تعبیر بنیامین نشان دهید، صدا دهید و به سخن آورید... یکی از مهم‌ترین کارهایی که جامعه‌شناس در هر سطحی می‌تواند انجام دهد، تغییر نگاه و زاویه‌ی دید مردم است... بینش جامعه‌شناختی نه تلاش برای نظریه‌پردازی ونه بیان پیچیده‌ی واقعیت‌های زندگی برای مبهوت کردن مردم کوچه و بازار، بلکه به معنای بازکردن پنجره‌تی برای نگاه‌های متفاوت، متکثر کردن چشم‌انداز مردم و تیزبین کردن آن‌ها است.

«امر روزمره در جامعه‌ی پساانقلابی» در سه بخش نوشته شده است. عنوان بخش‌ها به شرح زیر است: فرهنگ امر مادی و زندگی روزمره؛ زندگی سیاسی اشیا در ایران انقلابی؛ جامعه‌ی پساانقلابی. در بخش نخست موارد زیر بررسی می‌شود: زندگی اجتماعی اشیا؛ زندگی‌نامه‌ی فرهنگی اشیا؛ نظریه‌ی اشیا؛ به سوی مطالعات فرهنگ مادی در زندگی روزمره. فصل دوم به این موارد می‌پردازد: پیکان و توده‌وار شدن زندگی شهری در دهه‌ی ۱۳۶۰؛ تجربه‌ی صف در دهه‌ی ۱۳۶۰؛ دیوار: درباره‌ی نقاشی‌های طبیعت روی دیوارهای تهران؛ مصرف ویدئو و زندگی روزمره در دهه‌ی ۱۳۶۰؛ زندگی لباس‌های جین در دهه‌ی ۱۳۶۰؛ کراوات این شیطان کوچک. تمرکز فصل سوم هم بر نکات زیر است: گذار از جامعه‌ی انقلابی به جامعه‌ی مصرفی؛ جامعه‌ی جدایی؛ خانه در جامعه‌ی پساانقلابی؛ از زندگی روزمره‌ی زیرزمینی تا برج‌نشینی؛ ایدئولوژیک شدن شادی در ایران؛ خشونت در زندگی روزمره؛ اخلاق مذهبی و روحیه‌ی کنکوری: کنکوری شدن زندگی روزمره؛ فساد طبقه‌ی متوسط: تأملی در صفحه‌ی اینستاگرامِ بچه‌پولدارهای تهرانی

ضمائم کتاب نیز عبارتند از: ایماژ پیرزن خیابان‌نشین؛ زیباشناختی‌کردن ابژه‌های نسل انقلاب؛ انقلاب در انقلاب: نشانه‌شناسی بیلبورد گاج در میدان انقلاب.

«امر روزمره در جامعه‌ی پساانقلابی» را نشر فرهنگ جاوید در ۲۴۷ صفحه و به قیمت ۲۰ هزار تومان منتشر کرده است.

 

کلید واژه ها: عباس کاظمی -
send to friend
مرکز فرهنگی شهر کتاب

نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸

تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲

 

 

 

تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.

 

عضویت در خبرنامه الکترونیکی شهرکتاب

Designed & Developed by DORHOST