کد مطلب: ۸۴۷۴
تاریخ انتشار: چهارشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۵

ذائقه‌ی مخاطب ایتالیایی را می‌شناسیم

مریم سادات گوشه

ایران:
پیشینه تمدن  و فرهنگ ایران، همپایه رم باستان است. تمدنی به وسعت خاورمیانه و دریای مدیترانه. رابطه ایران و ایتالیا قدمتی دیرینه دارد. رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا نخستین ارتباط و مبادلات فرهنگی بین دو کشور را مربوط به دوره ساسانیان می‌داند. او معتقد است نخستین پیمان نامه همکاری در آن زمان منعقد شده است. نگاهی به تاریخ روابط ایران و ایتالیا بیانگر مشترکات بسیاری در حوزه تاریخ، مذهب و فرهنگ است. بحث دیپلماسی فرهنگی و روابط بین‌الملل و همچنین اقدامات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گسترش فرهنگ و هنر ایران به دنیا از جمله مباحثی است که اکبر قولی رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا در گفت‌وگوی حاضر به آن پاسخ می‌دهد.

جناب آقای قولی! در ابتدا و برای ورود به بحث از سابقه روابط فرهنگی ایران و ایتالیا بگویید؟
روابط و مبادلات فرهنگی ایران و ایتالیا از دوره ساسانیان با انعقاد نخستین پیمان نامه همکاری آغاز شد. همچنین در دوران اسلامی نیز به دلیل جایگاه ایران به عنوان مهد تمدن اسلامی و ایتالیا به عنوان قطب مسیحیت کاتولیک این روابط با ترجمه آثار متعددی از دانشمندان ایرانی به زبان ایتالیایی؛ استمرار یافت. کتاب «الاقتصاد فی الاعتقاد» اثر معروف امام محمد غزالی، آثار ابن سینا و «شاهنامه» حکیم ابوالقاسم فردوسی از جمله این کتابها هستند. ادامه این مراودات فرهنگی تا دوران معاصر، منجر به عقد نخستین موافقتنامه فرهنگی دو کشور ایران و ایتالیا در سال ۱۳۳۷ شمسی شد.
در نخستین موافقتنامه بین دو کشور چه مفادی بین دو کشور اجرا شد؟
بیشترین توجه نخستین موافقتنامه فرهنگی ایران و ایتالیا موضوعاتی چون روابط دانشگاهی، تحقیقات باستان شناسی و مطالعات ایران شناسی بوده است.روابط دانشگاهی در قالب تبادل استاد و دانشجو در رشته‌های مختلف؛ از جمله زبان و ادبیات فارسی و ایتالیایی شکل گرفته و دپارتمان‌های زبان و ادبیات در دانشگاه‌های دو کشور تأسیس شد. از طرفی تحقیقات باستان شناسی کاوشگران ایتالیایی در ایران شروع و تحقیقات و مطالعات ایران شناسی و ترجمه برخی متون ادبی از فارسی به ایتالیایی که بیشتر از سوی استادان زبان فارسی و ایران شناسان ایتالیایی  بوده است ،انجام شد.
البته موافقتنامه فرهنگی سال ۱۳۳۷ به عنوان سند مبنایی همکاری‌های فرهنگی دو کشور، همچنان به قوت خود باقی است و در سال‌های بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی نیز، این همکاری‌ها ادامه یافته و دو کشور بر پایه این سند مبنا، اسناد فرهنگی دیگری با عناوین تفاهمنامه فرهنگی و برنامه مبادلات فرهنگی که در برگیرنده برنامه‌های اجرایی دو کشور در زمینه مراودات فرهنگی است را به امضا رسانده و بر مبنای این اسناد، به همکاری‌های علمی، فرهنگی، هنری، زبان و ادبیات فارسی و باستان‌شناسی توجه ویژه‌ای داشته‌اند.
آیا دولت یازدهم تفاهمنامه‌ای برای مبادلات فرهنگی با مقامات ایتالیایی داشته است؟
بله. آخرین سند برنامه مبادلات فرهنگی- علمی و هنری بین ایران و جمهوری ایتالیا، اسفند ماه سال ۱۳۹۳ در جریان سفر آقای جنتی؛ وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایتالیا و در حضور وزیر فرهنگ ایتالیا به امضا رسید. انعقاد این سند با آغاز فصل نوین روابط سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با غرب مقارن بود. مطابق این سند، فعالیت محور بودن، مبنای مبادلات فرهنگی، هنری، علمی، رسانه‌ای و ورزشی دو کشور طی سه سال آتی خواهد بود و از جمله وظایف و اقدامات اساسی رایزنی فرهنگی نیز، پیگیری و اجرایی کردن مفاد این سند است.
از برگزاری هفته‌های فرهنگی ایران در ایتالیا بگویید که تاکنون چقدر در دیپلماسی فرهنگی دو کشور مؤثر بوده است؟
به نظر می‌رسد، مهم‌ترین عامل موفقیت در دیپلماسی عمومی، انتخاب صحیح زبان گفتمان و توجه به ذائقه مخاطب در فعالیت‌ها باشد همان‌طور که ما هم تلاش کرده‌ایم ذائقه مخاطبان ایتالیایی را بشناسیم. ایتالیا یکی از کشورهای مهم؛ تأثیرگذار و مطرح در عرصه هنر و مهد هنرهایی نظیر نقاشی، معماری، مجسمه سازی، موسیقی و تئاتر است بنابراین زبان گفت‌وگو با مردمی که هم شناخت و هم علاقه بسیار زیادی به هنر دارند، زبان هنر است؛ یکی از عمده فعالیت‌های این رایزنی فرهنگی طی سالیان گذشته، برگزاری برنامه‌های نمایشی و نمایشگاهی با هدف معرفی فرهنگ، هنر و تمدن ایران اسلامی بوده است. این فعالیت‌ها شامل برگزاری نمایشگاه‌های عکس، نقاشی، خوشنویسی و...؛ نمایش فیلم در قالب برگزاری هفته‌های فیلم و شرکت در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی فیلم ایتالیا؛ شرکت در جشنواره‌های تئاتر و برگزاری کنسرت‌های موسیقی سنتی و حضور در جشنواره‌های معتبر موسیقی ایتالیا است. مخاطب اصلی ما در این گونه برنامه‌ها اغلب توده مردم هستند. این برنامه‌ها معمولاً با استقبال بسیار خوبی همراه است؛ ولی علی رغم هزینه زیاد انجام این فعالیت‌ها، دامنه نفوذ و تأثیرگذاری آنها به دلیل محدودیت مخاطب و عدم پوشش رسانه‌ای مناسب و... محدود است. متأسفانه عدم امکان پوشش رسانه‌ای و تبلیغات وسیع میدانی از نقاط ضعف ما در این فعالیت‌ها به شمار می‌آیند. دشواری حل این دو مشکل اخیر به هزینه بالای تبلیغات میدانی و عدم همراهی رسانه‌های پر مخاطب ایتالیایی برمی‌گردد.
چرا رسانه‌های پرمخاطب ایتالیایی با رایزنی تعامل ندارند؟ از صحبت‌های شما تاکنون این‌طور به نظر می‌رسد که دولت ایتالیا تعامل خوبی در حوزه فرهنگ وهنر با ایران دارد؟
بله اکثر بخش‌های فرهنگی تعامل خوبی با ما دارند. اما اغلب لابی صهیونیست، مدیریت رسانه‌ها را بر عهده دارند و جریان شدید سانسور در رسانه‌ها حاکم است. متأسفانه رسانه‌ها در اروپا در این سال‌ها زیاد روی خوشی به ما نشان ندادند و با ارائه اطلاعات یک سویه یا غلط به موضوع ایران هراسی و اسلام هراسی دامن زدند. برای همین در نظر داریم برای تصحیح این تحریف رسانه‌ای، حضورمان را در رسانه‌های پرمخاطب، بویژه رادیو و تلویزیون پررنگ کنیم. برای همین ارتباط با رسانه‌های ایتالیایی و استفاده از این ظرفیت برای معرفی ایران را به طور ویژه در دستور کار داریم. به این ترتیب که خبرنگاران و مستند سازان ایتالیایی را به ایران جهت تهیه مستندهایی از کشورمان و حتی تولید مشترک آثار سینمایی اعزام کنیم و همچنین محصولات سینمایی کشورمان را در تلویزیون ایتالیا نشان دهیم.
 از آنجایی که کتاب، حامل فکر و اندیشه و تمدن یک کشور محسوب می‌شود، چقدر کتاب برای اشاعه فرهنگ ایران اسلامی در ایتالیا عرضه شده و همچنین، چقدر ترجمه شده است؟
یکی از فعالیت‌های مهم رایزنی فرهنگی ایران در ایتالیا ترجمه و انتشار کتاب است. بیش از ۱۵۰ عنوان کتاب، طی ۳۰ سال گذشته توسط رایزنی فرهنگی ترجمه و منتشر شده است و در میان دیگر نمایندگی‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در کشورهای اروپای غربی، بالاترین آمار از این حیث را به خود اختصاص داده است.موضوعات متنوعی را در ترجمه و انتشار کتاب مورد توجه قرار داده‌ایم. از جمله توجه به ذائقه مخاطب ایتالیایی در انتخاب آثار و بومی‌سازی آنها است. به طوری که تمام فرآیند انتشار کتاب توسط ناشر معتبر ایتالیایی انجام می‌شود. علاوه بر این، از سال گذشته بر مبنای طرح «تاپ» (Translation Of Persia) از مترجمین و ناشران خارجی جهت ترجمه کتب از زبان فارسی به دیگر زبان‌ها حمایت می‌کنیم و امور مربوط به انتشار کتاب بر مبنای این طرح را با هماهنگی مرکز ساماندهی و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به انجام می‌رسانیم.
آخرین فعالیت رایزنی فرهنگی دراین زمینه نیز ، ترجمه و انتشار کتاب « سفر به گرای ۲۷۰ درجه» آقای احمد دهقان است که توسط یکی از مترجمان بومی علاقه مند در حال ترجمه است.یکی از سیاست‌های رایزنی فرهنگی معرفی ادبیات دفاع مقدس با ترجمه و انتشار آثاری دراین زمینه است.
برخی از این کتابها موفق به اخذ جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده‌اند که به عنوان نمونه می‌توان به کتاب «یادگارهای شهر رم از ایران» تألیف پروفسور آنجلو میکلِه پیه‌مونتِسِه در سال ۱۳۹۴؛ کتاب «خاندان پیامبر در دوره معاصر» تألیف رافائل مائورلّو در سال ۱۳۹۳ و کتاب «فلات ایران سرچشمه تمدن و الهام» تألیف استفانو روسو در سال ۱۳۸۸ اشاره کرد.
فیلم هم از جمله محصولات هنری فرهنگی کشور ماست که می‌تواند تأثیرات خوبی از نظر بین‌المللی در اذهان عموم بگذارد و همچنین آداب و رسوم ایران را به دنیا معرفی کند. در این زمینه چه اتفاقاتی در ایتالیا رخ داده است؟ غیر از هفته‌های فرهنگی آیا اکران فیلم در خانه سینمای رم یا سایر خانه‌های سینما در ایتالیا داشته‌اید؟
بله. سینمای ایران در ایتالیا شناخته شده است و استقبال بسیار زیادی از نمایش فیلم‌های ایرانی می‌شود. بالطبع یکی از برنامه‌های بخش نمایشی و نمایشگاهی ما برگزاری هفته‌های فیلم ایران است. علاوه بر این در ایتالیا جشنواره‌های بین‌المللی فیلم معتبری با تنوع موضوعی، از دو سالانه فیلم «ونیز» گرفته تا جشنواره‌هایی نظیر «مذهب امروز Religiion Today»، جشنواره بین‌المللی MedFilm، جشنواره فیلم خاورمیانه و.... برگزار می‌گردد که با توجه به برد تبلیغاتی، حضور رسانه‌ها و وجود عرصه رقابت، ترجیح بنده بر حضور هرچه بیشتر در این جشنواره‌های بین‌المللی است تا برگزاری هفته‌های فیلم مستقل؛ این امر در واقع سپردن نمایش فیلم به متخصصان آن است. حضور در چنین جشنواره‌هایی علاوه بر این مزیت که محصولاتمان در سطح بسیار بالا و مطابق با استانداردهای لازم و توسط متخصصین این امر به مخاطبین عرضه می‌گردد، به دلیل برد بین‌المللی آن و حضور کشورهای مختلف، از پوشش رسانه‌ای خوبی نیز برخوردار خواهد شد که معمولاً با درخشش آثار سینمای ایران در میان دیگر کشورها همراه بوده و اخبار آن در صدر اخبار فرهنگی هنری ایتالیا به گوش می‌رسد.
هدف اصلی هم برقراری ارتباط میان نهادهای سینمایی جمهوری اسلامی ایران با این مجموعه‌ها و جشنواره‌ها و فراهم کردن زمینه حضور سینمای ایران در جشنواره‌های بین‌المللی فیلم ایتالیا است.
به عنوان نمونه، قریب به ۱۵ سال است که فیلم‌های ایرانی با حمایت نهادهای سینمایی کشور، در جشنواره فیلم «مذهب امروز» که به معرفی سینمای معناگرای کشورهای مختلف می‌پردازد، شرکت کرده و در هر دوره موفق به دریافت نشان‌های افتخار در بخش‌های مختلف این جشنواره بین‌المللی شده است. امسال نیز علاوه بر حضور تعدادی از فیلم‌های ایرانی در این جشنواره، با مذاکرات و هماهنگی‌هایی که با مسئولان برگزاری این جشنواره صورت پذیرفت، مقرر شد با ایجاد بخش ویژه‌ای، فیلم فاخر «محمد رسول الله(ص)» ساخته مجید مجیدی در این رویداد فرهنگی به نمایش درآید.
یکی دیگر از برنامه‌هایی که مد نظر است، حضور دائم سینمای ایران در ایتالیا در قالب نمایش هفتگی یک فیلم ایرانی در یکی از سینماهای معتبر ایتالیا است. مذاکرات اولیه در این خصوص با مسئولان دو نهاد مهم سینمایی ایتالیا؛ از جمله خانه سینمای شهر رم انجام شده که در صورت کمک و حمایت سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهای مسئول، بزودی شاهد این رخداد خواهیم بود.
در خصوص فعالیت‌های رایزنی در حوزه تئاتر و موسیقی و همچنین هنرهای تجسمی مثل برگزاری گالری‌ها توضیح دهید؟
دوسالانه هنر ونیز بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی در حوزه تجسمی است که هر دوسال یک بار به مدت پنج ماه در شهر ونیز برگزار می‌شود. در سال ۲۰۰۱، برای نخستین بار با هماهنگی و پیگیری رایزنی فرهنگی، مرکز هنرهای تجسمی ایران در پنجاهمین دور این نمایشگاه بزرگ هنری شرکت کرد و پس از آن هم در هفت دوره بعد حضور داشت.علاوه بر این، نمایندگی ایران، خود نیز برگزارکننده نمایشگاه‌های تجسمی بسیاری بوده است مثل نمایشگاه منتخبی از آثار موزه هنرهای معاصر تهران با عنوان «تجلی احساس» در شهر رم؛ یا برپایی نمایشگاه مشابهی از منتخب آثار تجسمی موزه هنرهای معاصر تهران در هفته فرهنگی ایران در ایتالیا. رایزنی فرهنگی در برگزاری بسیاری از نمایشگاه‌ها نقش هماهنگی و پیگیری دارد. مثل نمایشگاه اخیر «شیران و گاوان نر» از آثار باستانی پارسه و... در موزه آکوئیلیا با همکاری موزه ایران باستان که با تمجید وزیر میراث و فعالیت‌های فرهنگی ایتالیا نیز مواجه شد.
در حوزه موسیقی از کنسرت‌های مشترک بگویید؟
به عنوان آخرین نمونه از چنین همکاری‌هایی، می‌توان به کنسرت مشترک ارکستر جهانی جوانان با ارکستر جوانان بنیاد رودکی ایران در آکادمی «سانتا چیچیلیا» شهر رم و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری استادان چکناواریان و نصیریان در تالار وحدت اشاره کرد که بر مبنای تفاهمنامه ارکستر جهانی جوانان و بنیاد موسیقی رودکی ایران با هماهنگی این رایزنی فرهنگی انجام شد و شامل برنامه‌های جانبی نظیر برگزاری کارگاه‌های آموزشی جهت دانش‌افزایی موسیقیدانان دو کشور در خصوص موسیقی کشور میزبان است.
استقبال مردم ایتالیا از برگزاری این مراسم و در کل از آثار هنری و فرهنگی ایرانیان چطور است؟
سطح استقبال مخاطبان از نظر کمی وکیفی بسیار چشمگیر بوده است. البته باید توجه داشت که رخدادهای فرهنگی ایران در کشوری اتفاق می‌افتد که تنوع و کثرت رخدادهای فرهنگی‌اش پیشرو است. استقبال از یک برنامه عمومی نظیر نمایش فیلم یا اجرای موسیقی زنده ایرانی یا همایش ایران شناسی در ایتالیا غالباً خرسندکننده است.
مراکز فرهنگی ایران در ایتالیا کدامند؟
رایزنی فرهنگی، تنها نهاد فرهنگی دولتی ایران در ایتالیا است. علاوه برآن انجمن‌های مردم نهاد ایرانی و ایرانیان مقیم هم در رابطه با اجرای برنامه‌های فرهنگی فعالند و رابطه بسیار خوبی با آنان داشته است. مثل انجمن «الفبا» که توسط تعدادی از ایرانیان فرهیخته مقیم تأسیس شده و برنامه‌های مختلف فرهنگی را در طول سال به اجرا می‌گذارد.
چقدر با اسلام شناسان ارتباط دارید؟ و نتایج آن چیست؟
مناسبات رایزنــــی فرهنگـــــی با اسلام شناسان ایتالیایی بسیار مطلوب است. علاوه بر ارتباط با کرسی‌های دانشگاهی و مؤسسات تحقیقاتی فعال در این حوزه، با یکایک اسلام شناسان برجسته ایتالیا ارتباط داریم و همکاری در قالب ترجمه، تصحیح و بازبینی و چاپ و نشر کتب این حوزه؛ یا برپایی همایش‌های ادواری و ارائه مقالات نوین تخصصی است. ایتالیا در مطالعات اسلام شناسی در حوزه‌های زبان شناسی؛ فقه و کلام اسلامی؛ عرفان و فلسفه و... پیشرو است و اسلام شناسان قدیمی بسیاری در ایتالیا با ما همکاری دارند. مثل خانم پروفسور بیانکا ماریا اسکارچا آمورتی و پروفسور رافائله مائوریئلو که در ترجمه ایتالیایی «قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران» با ما همکاری داشته است.
با کدامیک از ایران شناسان مطرح ایتالیایی در ارتباط هستید و نتایج این ارتباط و اهمیت آن برای ایران چیست؟ و همچنین چه کسانی را شناسایی کرده‌اید برای ارتباط و استفاده از علم و دانش آنها؟
در این راستا بیشترین ملاقات‌ها را با دانشگاهیان این کشور داشته‌ام و در نظر دارم علاوه بر حفظ و تقویت ۵ کرسی دانشگاهی زبان و ادبیات فارسی در ایتالیا، این کرسی‌ها افزایش یافته و دوره‌های آموزشی زبان و ادبیات فارسی و اسلام‌شناسی و ایران شناسی نیز در دانشگاه‌های ایتالیا عرضه شود. در این راستا هم مذاکراتی انجام شده که منجر به امضای تفاهمنامه‌های بین دانشگاهی متعددی میان ایران و ایتالیا شده است.همچنین آثار برندگان بخش بین‌الملل دو دوره ازکتاب سال ایران؛ آقایان پروفسور جووانی ماریا درمه و میکله آنجلو پیه مونته زه، رصد، ارزیابی و در نهایت به دبیرخانه جایزه جهانی کتاب سال ایران معرفی می‌شود. در جریان سفر اخیر قهرمان سلیمانی؛ معاون آموزشی پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به ایتالیا، مقرر شد دور آتی اجلاس سالانه ایران شناسان اروپا به میزبانی ایران برگزار شود و در حاشیه برپایی دور آتی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران همایش‌هایی در حوزه ایران شناسی با مشارکت طرف ایتالیایی برگزار شود.

 

 

 

0/700
send to friend
مرکز فرهنگی شهر کتاب

نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸

تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲

 

 

 

تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.

 

عضویت در خبرنامه الکترونیکی شهرکتاب

Designed & Developed by DORHOST