نشریات دولتی در حوزه کودک و نوجوان، خیلی پاستوریزه هستند!

آنا: فرهاد حسن‌زاده که اخیرا در نمایشگاه‌های فرانکفورت و بلگراد شرکت کرده، با حضور در غرفه خبرگزاری آنا در نمایشگاه مطبوعات، درباره تجربه حضورش در نمایشگاه فرانکفورت گفت: «من از ۳۰ سال فعالیت و نوشتن برای کودکان، اولین بار بود که در رویدادهای بین المللی حوزه نشر شرکت می کردم. حضور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت برای من اتفاق بسیار فوق العاده ای بود؛ حضور در نمایشگاهی که عمدتا ناشران و آژانس های ادبی جهانی در آن شرکت داشتند.»

وی افزود: «شرکت کنندگان در نمایشگاه فرانکفورت، بیشتر نگاه اقتصادی به حوزه نشر دارند و این مساله به نظر من برای نویسندگان به عنوان یک ضلع از مثلث کتاب (نویسنده، مخاطب و ناشر) اتفاق خوبی بود.»

این نویسنده پیشکسوت خاطر نشان کرد: «در دوره های قبلی این نمایشگاه، معمولا نویسندگان غایب بودند و بیشتر ناشران با اتکا به توان اقتصادی خود در آن شرکت می کردند اما خوشبختانه حمایت از حضور نویسندگان در این دوره باعث شد که بتوانیم با فضای نشر جهان آشنا شویم، به خودباوری برسیم و بیشتر در این زمینه تجربه اندوزی کنیم.»

وی همچنین درباره تجربه حضور در نمایشگاه بلگراد گفت: «در نمایشگاه کتاب بلگراد که نمایشگاه تخصصی حوزه کودک و نوجوان است، متاسفانه کمتر شاهد رویه های تخصصی بودم. این نمایشگاه تا قبل از چندتکه شدن یوگوسلاوی، دومین نمایشگاه جهان بوده اما چیزی که من از آن دیدم، بیشتر نمایشگاهی کشوری و در حد و حدود صربستان بود.»

نامزد دریافت جایزه جهانی هانس کریستین اندرسن، ادامه داد: «ویژگی امسال این نمایشگاه برای ما این بود که ایران، میهمان ویژه این دوره بود و به همین دلیل، غرفه قابل توجهی در اختیار ایران قرار داشت. برنامه های ایران هم انصافا برنامه های خوبی بود، برنامه هایی که در حوزه زبان فارسی برگزار شد، شاهنامه خوانی و ... دیداری هم داشتیم با رئیس اتحادیه ناشران صربستان و وزیر جمعی از مسئولان فرهنگی این کشور و مطابق با مذاکرات انجام شده، قرار شد ۱۰ عنوان از کتاب های این کشور به فارسی ترجمه و در ایران منتشر شوند و متقابلا ۱۰ کتاب ایرانی ترجمه و منتشر شود.»

وی با تاکید بر اهمیت عضویت در معاهده کپی رایت، گفت: «در فرانکفورت، مشکل عمده این بود که ایران وارد معاهده کپی رایت نشده و ما هرقدر هم که بخواهیم با جدیت در آن شرکت کنیم، عرصه جهانی نشر ما را جدی نمی گیرد. همانطور که می دانید در این نمایشگاه، تمام قرارها از قبل گذاشته شده و نشست ها مطابق با برنامه انجام می شود. ولی ناشران ما معمولا قرار قبلی ندارند و به قرارهای گذری و اتفاقی بسنده می کنند.»

حسن زاده خاطر نشان کرد: «در این نمایشگاه مذاکراتی با یکی از ناشران عرب صورت گرفت که کتاب «حیاط خلوت» به عربی ترجمه و منتشر شود که باید دید این اتفاق در آینده به چه شکلی دنبال خواهد شد.»

وی در ادامه و در پاسخ به این سوال که عملکرد مطبوعات کودک و نوجوان چگونه است، توضیح داد: «مطبوعات در کشور ما یا دولتی هستند و از بودجه های عمومی استفاده می کنند، یا خصوصی هستند. مطبوعات دولتی از آنجایی که باید به نهادهای ذی ربط خود پاسخگو باشند، خیلی نمی توانند واقعی باشند و بدون خطوط قرمز کار کنند و از چهارچوب های معین، فراروی داشته باشند.»

این نویسنده پیشکسوت اظهار داشت: «تا چند سال قبل عمده نشریات حوزه کودک و نوجوان، دولتی بودند اما اخیرا شاهد فعالیت نشریات خصوصی هم هستیم که اتفاقا فعالیت های قابل توجهی هم دارند. اما به طور کلی معمولا نشریات کودک و نوجوان در کشور ما، حالت جُنگ دارند و وجه ژورنالیستی در آن ها وجود ندارد. بعضا ماه ها قبل از تاریخ توزیع، آماده و چاپ می شوند. به همین دلیل از اتفاقات روز، عقب اند و حتی اگر سیل یا زلزله ای هم رخ دهد، بازتابی در این نشریات ندارد.»

وی گفت: «البته دلیل اصلی این عقب بودن، تیراژ بالای این نشریات است (مثل نشریه رشد) چراکه چاپ آنها مراحل زمان‌بری را می طلبد اما به هر حال مشکل آنها این است که به روز نیستند.»

حسن زاده در پاسخ به این سوال که چرا برندهایی مانند کیهان بچه ها در میان کودکان و نوجوانان به محبوبیت نمی رسند، اظهار داشت: «آن دوره نشریاتی مثل کیهان بچه ها و دختران و پسران بودند که واقعا محبوب بودند اما فراموش نکنید که کودکان و نوجوانان در ادوار گذشته، انتخاب دیگری هم نداشتند. این در حالی است که بچه های نسل جدید، انتخاب های زیادی برای سرگرم شدند دارند: از برنامه ها کارتون های تلویزیونی گرفته تا بازی های یارانه ای و ...»

این روزنامه نگار قدیمی افزود: «به نظر من در چنین شرایطی، مطبوعات و جراید حوزه کودک و نوجوان ما باید تلاش مضاعفی برای جذب مخاطب داشته باشند و این مساله متاسفانه با رویکردهایی که معمولا نشریات دولتی دارند، محقق نمی شود.»

وی با انتقاد از نشریات دولتی گفت: «نشریات دولتی، چهارچوب های تنگی در حوزه های اخلاق و تربیت دارند که بچه ها خودِ واقعی شان را در آنها نمی بینند. در واقع این نشریات، خیلی پاستوریزه بسته می شوند و هیچ گونه شیطنتی از سوی بچه ها در آنها نمودی ندارد اما به نظر می رسد بخش خصوصی بتواند این خلاءها را پر کند.»