فرهیختگان: نزدیک به هفتاد سال پیش رمانی جهان را به قبل و بعد از خودش
تقسیم کرد و قهرمانش مورسو سالهای سال در ذهن خوانندگان باقی ماند و نخستین جمله رمان،
تبدیل شد به یکی از مشهورترین جملاتِ آغازین ادبیات داستانی. مورسو، قاتلِ بیگانه
آلبر کامو تا آخر رمان همانقدر بیتفاوت باقی ماند. تا جایی که وقتی از گرما و
انعکاس نور آفتاب در آب دریا کلافه شد، دست به قتل زد. به همین
راحتی. به بیقیدی جملهای که همان اول گفت: «امروز مامان مرد، شاید هم دیروز، نمیدانم.»
حالا رمانی نوشته شده که قهرمانش به خونخواهی آمده. میگوید برادرِ مقتولِ بیگانه
است. ناراحت است از اینکه چرا نویسنده بیگانه آنقدر حواسش به قاتل بوده که مقتول
را نادیده گرفته. حتی اسمی از او نبرده. اصلاً نگفته
آن که کشته شده، که بوده و اهل کجا. برادر، بریده
روزنامههای آن سالها را زیر و رو کرده و جز ورقپارهای که باز اسمی از مقتول در
آن نیست، چیزی نیافته. کامل داود در «مورسو، بررسی مجدد» نامی به مقتول میدهد و
برادرش را بهعنوان راوی انتخاب و از زاویه دیدِ برادر مقتول، تمامی ماجرا را بارها
و بارها بازبینی میکند. پای مادر مقتول را که حالا با دوندگی توانسته نام خود را
در فهرست مادران شهید ثبت کند، به این ماجرا میکشد و در این بین قدم به دنیای
استعمار و بعد استقلال الجزایر میگذارد. جهان ذهنی کسانی را به تصویر میکشد که
در جنگ استقلال شرکت کردهاند و تفاوت دیدگاهشان را با راوی شرح میدهد... نکته
قابل توجه آنکه نویسنده الجزایری رمان نیز با اولین جمله رمانش خواننده را غافلگیر
میکند: «امروز مامان هنوز زنده است.» و بعد روایت میکند از تمام سالهای زندگی
مامان، که انتظار کشیده تا قتل موسی به رسمیت شناخته شود. موسی، نانآور خانواده، بهدست
مورسو کشته شده و به قول راوی نویسنده قدرتمندی چون کامو نداشته تا مثل قاتل شهرت
جهانی کسب کند...
«مورسو، بررسی مجدد» مهمترین رمان کامل داود شهرت جهانی
و جوایز متعددی برای نویسندهاش به ارمغان آورد؛ جوایزی چون جایزه گنکور رمان اول ۲۰۱۵، جایزه انگلیشپن ۲۰۱۵، جایزه فرانسوا موریاک ۲۰۱۴ و جایزه پنجقاره فرانسهزبان ۲۰۱۴. هرگز نباید فکر کرد که نویسنده با
انتخاب چنین عنوان و موضوعی برای رمانش خواسته با توسل به کامو و بیگانه جای خود
را در ادبیات جهان باز کند، چراکه پس از خواندن این رمان تازه میشود به عمق جمله
کامل داود پی برد که در مصاحبهای تاکید میکند نامگذاری «مورسو، بررسی مجدد» را نباید تا حد بازبینی مجددِ شخصیت رمان کامو تنزل داد: «با
حذف اسامی، قتل و جنایت پیش پا افتاده میشود. اما وقتی مدعی نامتان میشوید، برای
حقوق انسانیتان و برای احقاق عدالت برمیخیزید.»