علامه جعفری جلوتر از زمان خود بود

فرهیختگان: رئیس گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف از مرحوم علامه جعفری به‌عنوان فیلسوفی یاد کرد که از نظر علمی و فلسفی از زمان خود جلوتر بود. مهدی گلشنی در مراسم بزرگداشت مقام علمی و معنوی علامه محمدتقی جعفری در بنیاد ملی نخبگان استان تهران گفت: «علامه جعفری مسائلی را درباره علم و فلسفه مطرح می‌کرد که در هیچ مرکز علمی مطرح نبود. او از پیشروان مسائل علمی و فلسفی بود.» عضو پیوسته فرهنگستان علوم در ابتدا به بیان مسائلی پیرامون تاریخچه رابطه علم و دین از نگاه اندیشمندان غربی در دوره‌های مختلف پرداخت و با اشاره به نظرات برتراند راسل، فیلسوف انگلیسی قرن بیستم بر این نکته تاکید کرد که در اوایل قرن بیستم تمام فیزیکدانان بر مشاهدات خود تکیه می‌کردند و اعتقادی به متافیزیک نداشتند. گلشنی افزود: «در نیمه دوم قرن بیستم تزلزل‌هایی بر این اندیشه ایجاد شد و بعضی دانشمندان قبول کردند که در برخی کارها اصول ماورایی حاکم است.» مولف اثر قرآن و علوم طبیعت ادامه داد: «در سال ۱۹۶۶ مجله تایم تصویری را چاپ کرد که حکایت از کفر داشت ولی در سال ۱۹۸۰ تیتری با عنوان «خدا برمی‌گردد» در این مجله نقش بست و استدلال مجله این بود که فلاسفه به خدا بازمی‌گردند و گروهی از فیلسوفان خداباور با هزاران عضو تشکیل شد و یکی از مهم‌ترین تحولات دهه ۸۰ همین مساله بود.»  گلشنی به تحولات اخیر در دانشگاه‌های غرب استناد کرد که بسیاری از مراکز علمی در جهان برای جمع‌بندی ابعاد فلسفی فیزیک و سایر علوم به‌ویژه کیهان‌شناسی گروه‌هایی را تشکیل دادند و تحولات بسیاری رخ داد که این تحولات در ایران انعکاسی نداشت.»  گلشنی نحوه آشنایی خود را با علامه جعفری مطالعه کتاب سه جلدی ارتباط انسان و جهان دانست و با ذکر ویژگی‌های علمی این کتاب گفت: «علامه در دهه ۳۰ گفت که هیچ دینی از انسان نمی‌خواهد طبیعت را نادیده بگیرد و درپی کشف عناصر نکوشد و اگر علم و فلسفه در خدمت دین قرار گیرد، به حیات معقول دست خواهیم یافت.» چهره ماندگار ملی افزود: «علامه جعفری معتقد بود علم تجربی نمی‌تواند همه سوالات را پاسخ دهد و فقط یک جهان‌بینی جامع‌نگر می‌تواند پاسخگو باشد و دین می‌تواند با ارائه یک جهان‌بینی کمک کند.» او افزود: «اقلیتی از سرآمدان واقعی علم در زمان ما معتقدند باید یک دیدگاه در مورد علم و اخلاق و دین حاکم باشد ولی علامه جعفری اعتقاد داشت اصولی بر علوم حاکم و اکنون این سخنان بر زبان دانشمندان جاری است. الان همه قبول دارند که اصول کلی بر فیزیک حاکم است.» گلشنی اضافه کرد: «علامه در سال‌های ۱۳۳۳ تا ۳۵ به این مساله اشاره کرد که علوم از اصول و قضایای فلسفی بی‌نیاز نیستند و همه مسائل علمی از قواعد محض سرچشمه می‌گیرند، بنابراین حاصل این بررسی علامه را می‌توان در کتاب ارتباط انسان و جهان مطالعه کرد.»