کاهش ۱۷ درصدی شمارگان و افزایش ۱۱ درصدی قیمت کتاب نسبت به سال گذشته

 آنا: با توجه به نرخ تورم در کشورمان، طبیعی است که بازار کتاب نیز به فراخور افزایش قیمت اقلام مختلف مانند کاغد و ملزومات چاپی، دستخوش تغییرات و افزایش قیمت شود. اما این مسأله، یک تبصره دارد: باید درنظر داشت که با توجه به اهمیت مقوله فرهنگ و ضرورت حمایت از آن، افزایش قیمت اقلام فرهنگی آن هم از نوع کتاب، مشکل مضاعفی برای جامعه به شمار می‌آید. توضیح آنکه باید دید افزایش قیمت کتاب، بر دیگر شاخصه‌های این بازار چه تاثیری گذاشته است. به عنوان مثال آیا شمارگان متوسط کتاب، ثابت و یا روبه‌رشد است یا بالعکس؟ آیا میزان افزایش قیمت، از حدود میل به مطالعه نزد مردم فراتر نرفته و یا اینکه باعث کوچک شدن سبد خرید بخشی از جامعه کتاب‌خوان شده است؟

آمارهای به دست آمده از خانه کتاب نشان می‌دهد قیمت متوسط کتاب در ۶ ماه نخست سال جاری، نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۹۴، ۱۱/۷ درصد افزایش داشته، یعنی از ۱۳۴۹۵ تومان به ۱۴۹۸۹ تومان رسیده است. حالا اگر این قیاس را بین قیمت متوسط کتاب در ۶ ماه نخست امسال و کل سال گذشته مقایسه کنیم، به افزایش ۵٫۳۵ درصدی کتاب می‌رسیم که به نظر، تورم قابل پذیرشی است. اما چنانچه گفته شد، باید به شاخص شمارگان متوسط نیز توجه کرد.

مطابق با آمار رسمی، شمارگان متوسط کتاب در ۶ ماه نخست سال جاری نسبت به بازه زمانی مشابه در سال ۹۴، ۱۴/۳ درصد کاهش داشته و در مقایسه با کل سال ۹۴، دچار کاهش ۱۷/۳۴ درصدی بوده است؛ یعنی از ۱۹۲۰ نسخه، به ۱۵۸۷ نسخه رسیده‌ایم. کاهشی که به هیچ وجه قابل توجیه و قابل دفاع نیست و به روشنی، بیانگر تشدید بحران در بازار کتاب کشور است.

با بررسی جزئی‌تر در تقسیمات موضوعی نشر نیز به اطلاعات قابل توجهی می‌رسیم. مطابق با آمارهای رسمی در تقسیمات ۱۲ گانه کتاب، ۶ ماه نخست امسال نسبت به بازه مشابه در سال ۹۴، شاخص تیراژ متوسط در تمامی گروه‌ها دارای رشد منفی بوده است؛ کاهشی که در حوزه دین، ۳۱/۱ درصد و در حوزه کتاب‌های کمک درسی ۲۳/۲۷ درصد بوده است. همچنین در این مقایسه، نوبت‌های چاپی تنها در گروه‌های فلسفه، علوم اجتماعی، هنر و ادبیات دارای رشد مثبت بوده و باقی گروه‌ها حداکثر تا ۱۸/۱۸ درصد کاهش داشته‌اند.

آمارهای مورد استناد که از خانه کتاب به دست آمده است، با وجود اندکی تناقض و ناهم‌خوانی (به عنوان مثال در جدول اول، جمع چاپ اولی‌ها و تجدید چاپی‌ها با جمع نوبت‌های چاپی برابری ندارد) می‌تواند نمایه خوبی از وضعیت نشر کتاب در کشور ما باشد. بنابراین مسئولان و مدیران دولتی باید در نظر داشته باشند که در صورت تداوم شیب نزولی شاخصه‌های اساسی نشر از یک‌سو و افزایش قیمت متوسط کتاب، سرانجام ناگواری در انتظار حوزه نشر است.