پیر گلرنگ، یادنامه‌ی استاد رشید عیوضی

پیر گلرنگ، یادنامه‌ی استاد فقید، دکتر رشید عیوضی، استاد زبان و ادبیات فارسی است که به خواستاری رحمان مشتاق‌مهر و احمد گلی و به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی منتشر شده است.

رشید عیوضی کیست؟ او از نام‌آوران دانشمند رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در تبریز بود که در ۱۳۰۷ در تبریز دیده به جهان گشود و آذرماه ۱۳۹۳ چشم از جهان فروبست.

در مقدمه‌ای که رحمان مشتاق‌مهر و احمد گلی، هر دو از دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، بر کتاب نوشته‌اند، آمده است: استاد دکتر رشید عیوضی مصداق کامل یک معلم واقعی بود. تا آخرین ماه‌های زندگی‌اش بهترین ساعات عمرش را در کلاس‌های درس و در جمع دانشجویان و شاگردانی که او را از صمیم دل دوست می‌داشتند سپری کرد و اوقات استراحتش را به اندیشه و ذوق‌ورزی درباره‌ی یکایک کلمات و ابیات شعر حافظ پرداخت و یک لحظه از آموختن ـ به دو معنی کلمه ـ فراغت نیافت. او استاد چند نسل از فرهیختگان و دانشمندانی بود که در دهه‌های چهل و پنجاه در دانشگاه تبریز از او درس آموخته بودند و بعدها در دانشگاه‌های بزرگ کشور، کسوت استادی بر تن کردند... استاد ما از آن هنگام که جبر روزگار دیواری بین او دانشگاه کشید، اعلام بازنشستگی برای ایشان همچون جدایی ماهی از آب بود؛ لکن اصرار دوستان و یاران باوفا در دانشگاه تازه‌تأسیس تربیت معلم تبریز (شهید مدنی آذربایجان) فضا و مجال تازه‌ای را برای تنفس و شناوری معنوی روحی استاد فراهم آورد... در هر فرصتی صحبت را به حافظ و سعدی می‌کشانید و با پیش کشیدن موضوع ضبط کلمه در فلان بیت سعدی یا حافظ یا طرح دشواری ناشی از ضبط‌های گوناگون بیتی از آن دو، همکاران جوانش را با لذت واقعی آموختن آشنا می‌کرد (صص ۱۱ و ۱۲).

در ادامه‌ی همین مقدمه می‌خوانیم: استاد به حافظ‌شناسی شهره بود و در میان حافظ‌پژوهان و حافظ‌شناسان نیز این عنوان شایسته‌ی او بود، ولی با همه‌ی شیفتگی‌اش به حافظ و هنر بی‌بدیل او ـ که بیش از همه با ظرافت‌ها و رموز آن آشنایی داشت ـ کمترین تعصب نابخردانه‌ای نسبت بدو نشان نمی‌داد... سعدی را بسیار دوست می‌داشت و بارها به زبان آورده بود که وقتی از موشکافی‌ها و کنجکاوی‌های ملال‌آور در نسخه‌های دیوان حافظ خسته می‌شود، به غزلیات سعدی پناه می‌برَد و با ترنم غزل‌های او تجدید نیرو می‌کند و دوباره به تحقیق در شعر حافظ می‌پردازد... انتشار «حافظ برتر کدام است» در دهه‌ی پایانی زندگی‌اش نشان داد که مثل سی سال قبل از آن که با همکاری دکتر اکبر بهروز، دیوان حافظ را تصحیح کرده بود، ذهنی دقیق و نکته‌یاب دارد و خطوط ناپیدای نسخه‌های خطی و کوچه‌باغ‌های رازآلود بلاغت و سایه‌زار زیروبم موسیقی شعر را بهتر از همه می‌شناسد.

محمد طاهری خسروشاهی نیز در یادداشت خود آورده است: دریغا که در آن سال‌های دور و دراز که هنوز کشتی تحولات اجتماعی ما آرام و قرار نداشت، چنان‌که افتد و دانی، نشد که او را عزتی شایسته بخشند. اوضاع که اندکی آرام شد و حقوق‌ها برابر، گله‌مند از یاران مجد، راه نجد پویید و همچون دوست دیرینش، سیدمنوچهر مرتضوی، گوشه‌ی عزلت گزید. جایی نرفت و دایره‌ی خلوت خود را تنگ‌تر کرد و برگرد نقطه‌ی تسلیم خود گردید و به حافظ پرداخت. دردا که ما نتوانستیم حضرت استاد را از پوستین کتمان خود که سخت بر آن فرو پیچیده بود، برون کشیم و دیوان حافظ مصحح او را به اهلش بشناسانیم.

در یادنامه‌ی رشید عیوضی، پس از مقدمه‌ها، به روزشمار زندگی و آثار استاد می‌رسیم و سپس گفت‌وگوی مبسوط مجله‌ی «کتاب ماه ادبیات» را با وی می‌خوانیم که در سال ۱۳۸۴ منتشر شده بود.

در این یادنامه مطالب زیر درباره‌ی رشید عیوضی منتشر شده است: امتیاز مهم حافظ عیوضی؛ نقد و بررسی تحلیلی کتاب حافظ برتر کدام است؟؛ این شرح بی‌نهایت؛ ایستادن در برابر خویش؛ دمی با حافظ برتر؛ روایتی از توضیحات استاد درباره‌ی اشعار حافظ؛ اختر شمال، خاستگاه فرهنگی دکتر رشید عیوضی؛ خاطراتی از استاد؛ در حاشیه‌ی حافظ عیوضی؛ یادی از استاد؛ حافظ برتر همین است؛ دکتر رشید عیوضی و تصحیح دیوان حافظ. نویسندگان این مقاله‌ها به ترتیب عبارتند از: حسن اسدی تبریزی، ایرج امیرضیایی، منصور ثروت، کاووس حسنلی، اصغر دادبه، ویدا دستمالچی، حسین دوستی، هاشم دهقان، محمدرضا ضیا، علی غضنفری سرابی، سعیدالله قره‌بیگلو و یحیی نورالدینی اقدم.

در بخش مقاله‌های اهدایی هم مقاله‌های نویسندگان و پژوهشگران و اندیشمندان زیر به چاپ رسیده است: سجاد آیدنلو، غلامحسین ابراهیمی دینانی، نصرالله امامی، سیدحسن امین، اکبر ایرانی، طاهره ایشانی، بهروز ایمانی، بهادر باقری، علی‌اکبر باقری خلیلی، مهری باقری، اصغر برزی، الوند بهاری، آمنه بیدگلی، نصرالله پورجوادی، اسماعیل تاجبخش، مسعود جعفری جزی، جویا جهانبخش، مریم حسینی، بهاالدین خرمشاهی، ابوالفضل خطیبی، رضا داوری اردکانی، ابوالقاسم رادفر، محمدرضا راشد محصل، مهدی رحیم‌پور، سکینه رسمی، عاتکه رسمی، قدمعلی سرامی، یونس سیف، محمدرضا شفیعی کدکنی، احمد شوقی نوبر، علی‌اشرف صادقی، محمود صادقی‌زاده، باقر صدری‌نیا، علی صفری ‌آق‌قلعه، فرزاد ضیایی حبیب‌آبادی، محمد طاهری خسروشاهی، شیرزاد طایفی، محمود عابدی، ناصر علیزاده‌ی خیاط، ابوالفضل علی‌محمدی، احمد فرشبافیان صافی، سعید کریمی قره‌بابا، میرجلال‌الدین کزازی، مجدالدین کیوانی، احمد گلی، عباس ماهیار، نجیب مایل هروی، احمد محمدی، فاطمه مدرسی، وحید رضایی، سیدجواد مرتضایی، رحمان مشتاق‌مهر، علیرضا مظفری، معصومه معدن‌کن، علی میرانصاری، محمود ندیمی هرندی، یدالله نصرالهی، سلیم نیساری، توفیق هاشم‌پور سبحانی، سعید واعظ.

پیر گلرنگ را امسال نشر ادبیات، در ۱۱۸۳ صفحه و به قیمت ۹۶ هزار تومان منتشر کرده است.