خانواده هزار و پانصد نفری شهرکتاب این روزها بالغ بر نود و یک شعبه فعال در سراسر ایران دارد؛ ۴۰ شعبه در تهران و ۵۱ شعبه در شهرهای دیگر. مسیر رشد و توسعه شهرکتاب از اوایل سال ۱۳۷۴ با مطالعات و بررسی‌های لازم برای تدوین اهداف و ساختار تشکیلاتی شروع و از نیمه دوم این سال عملیات اجرایی برای ایجاد ستاد مرکزی آغاز شد.
موسسه شهرکتاب فعالیت خود را در اسفند ماه همان سال با افتتاح نمایشگاه و فروشگاه تخصصی با حضور مرحوم دکتر حسن حبیبی معاون اول رئیس جمهور وقت، غلامحسین کرباسچی شهردار وقت تهران و حجت‌الاسلام و والمسلمین محمد خاتمی رئیس وقت کتابخانه ملی و شماری از شخصیت‌های فرهنگی آغاز کرد و در بیست و چهارم اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۵ به ثبت رسید.
در نخستین نمایشگاه، شهرکتاب با عرضه ۶۰۰۰ عنوان کتاب داخلی و خارجی با استقبال بسیار گروه‌های مختلف مردم روبه‌رو شد. استقبالی که نشان از نیاز جامعه به کتاب و کتابخوانی داشت و درک این نیاز و شیوه پاسخگویی شهرکتاب به آن بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خبری داشت. بازتابی که مقدمه یک تغییر پارادایم در عرضه محصولات فرهنگی بود که با تغییر چهره فروشگاه‌های کتاب در ایران همراه شد و کتاب‌فروشی را با سایر محصولات فرهنگی پیوند زد. علاوه بر این مجموعه فروشگاه‌های شهرکتاب با ایجاد فضایی آرام برای تورق و مطالعه کتاب‌ها، راه‌اندازی کافه کتاب و عرضه محصولات فرهنگی دیگر مانند موسیقی، نوشت‌افزار و صنایع دستی را نیز در دستور کار قرار داد.
علاوه بر اینها شهرکتاب بنیان‌گذاری مجموعه‌ای از نشست‌های فرهنگی پایدار و پردامنه را در سال‌های اخیر انجام داد و مرکز فرهنگی شهرکتاب و شماری از فروشگاه‌های دیگر به طور منظم میزبان سرآمدان فرهنگ در قالب نشست‌های تخصصی مختلف هستند.
مدیر عامل شهرکتاب از بدو تاسیس (سال ۱۳۷۳) تا سال ۱۳۸۲ فخرالدین انوار بود، در این دوره با حمایت‌های نسبی شهرداری تهران ۳۶ شعبه شهرکتاب راه‌اندازی شد و سه شعبه نیز در مرحله راه‌اندازی بودند.
و پس از آن در نزدیک به بیست سال اخیر، مهدی فیروزان مدیرعامل مؤسسه شهرکتاب بوده است. دراین دوره حمایت‌های شهرداری‌از شهرکتاب به طور کامل قطع شده است و مؤسسه شهرکتاب با راه‌اندازی سازوکار فرنچایز پروژه توسعه شعب در تهران و شهرستان‌ها را پیگیری کرده است و با دو دهه توسعه مستقل فرهنگی، تجربه‌های گران‌سنگی در مدیریت و اقتصاد فرهنگ را خلق کرده است.
از جمله اهداف کلی در شکل گیری مؤسسه شهرکتاب موارد زیر را می توان برشمرد:
۱. تولید و توزیع اطلاعات
٢. بهره گیری از جریان مؤثر و قوی اطلاعات در سطح جهانی
٣. تولید و تقویت اطلاعات در جهت افزودن بر دانش جهانی و ایجاد تفاهم و همدلی بین فرهنگ های گوناگون
۴. بالنده کردن فرهنگ ملی – اسلامی از طریق گزینش بهتر از اطلاعات تولید شده در سطح جهانی و گسترش زیرساخت ها
۵. توزیع اطلاعات از طریق دانش ترجمه، پردازش داده ها، اطلاعات و استفاده از آن در فرآیندهای توسعه ملی حوزه های کلان و خرد
۶. تکریم، تقویت و نشر فرهنگ ملی و اعتلای فرهنگی کشور از طریق بزرگداشت صاحبان فرهنگ و فرهنگ سازان
۷. توسعه شبکه فروشگاه های زنجیره ای در سراسر کشور برای عرضه کتاب و دیگر محصولات فرهنگی و آموزشی
۸. ایجاد محیط های پژوهشی و انتقادی با هدف تولید فکر
۹. کمک به توسعه امر کتاب و کتابخوانی
۱۰. کمک به توسعه تحقیقات فرهنگی، علمی و دینی توسط محققان، مؤلفان، مترجمان و ناشران
۱۱. کمک به رشد و توسعه کیفی و کمی امر نشر
۱۲. تأمین نیاز محققان، مترجمان و افراد علاقه مند در زمینه کتاب، اطلاعات و سایر منابع تحقیقاتی برای گسترش علمی و فرهنگی ۱۳. برگزاری گردهمایی های علمی و فرهنگی
۱۴. برگزاری کارگاه ها، سخنرانی ها و گردهمایی های فرهنگی و علمی، ترجمه و انتشار کتب ارزنده در زمينه فلسفه، ادبیات و علوم انسانی و برگزاری نمایشگاه های تخصصی کتاب
تنظیم، بررسی و عقد تمامی قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها، استخدام پرسنل و کارکنان مؤسسه، مدیریت، کنترل و مستندسازی همه فعالیت‌های مالی مؤسسه بر اساس آخرین استانداردهای حسابداری و مالی، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت، نظارت و کنترل بر امور اداری و مالی مؤسسه، اجرای کلیه قوانین و مقررات مربوط به امور اداری و استخدامی، مالی و معاملاتی و تدوین و اجرای نظام جذب، تأمین و نگهداشت بهینه نیروی انسانی نوین مؤسسه و نظارت بر حسن اجرای آن در چارچوب مقررات از جمله وظایف معاونت مالی، اداری و حقوقی مؤسسه شهرکتاب و فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهرکتاب است.
بی‌شک مکانی چون شهر کتاب که یکی از بزرگترین متولیان توزيع و نشر کتاب و آثار فرهنگی و هنری در کشور به شمار می‌آید، این توان را دارد تا نقش به سزایی در ترویج مباحث فرهنگی در کشور ایفا کند. از همین رو از دی ماه ۱۳۸۴، مجموعه نشست‌ها، درس گفتارها و کارگاه‌هایی در حوزه ادبیات، فلسفه، دین، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، موسیقی، نقد ادبی، تکریم مقام علمی و فرهنگی اصحاب اندیشه و ادب و هنر، بررسی مشترکات فرهنگی با دیگر کشورها و آشنایی با برگزیدگان جایزه نوبل، در مرکز فرهنگی شهرکتاب برگزار می‌شود.
این نشست‌ها محفلی است برای اهالی و علاقه‌مندان فرهنگ تا از آرا و اندیشه‌های دیگران بهره برند و با امکان گفت‌وگویی که در این جلسات فراهم می‌شود، گامی مؤثر در پویایی و نشاط فرهنگی بردارند.
مرکز فرهنگی شهر کتاب در نشست‌های دو جانبه‌ای که با دیگر کشورها برگزار می‌کند، در پی گسترش و معرفی فرهنگ و ادب کلاسیک و معاصر ایران در عرصه بین‌المللی است. از سوی دیگر، این مرکز برای رفع گسستی که میان میراث کهن و کلاسیک ما با دوران معاصر احساس کرده است، از سال ۱۳۸۶ به طور مداوم درس گفتارهایی درباره شاعران، نویسندگان و متفکران کلاسیک فارسی برگزار می‌کند تا بتواند این فاصله را کم کند یا از میان بردارد. تاکنون آرا، آثار و اندیشه‌های فردوسی، بیهقی، ناصرخسرو، عطار، خاقانی، نظامی، مولوی، سنایی، سعدی، حافظ و خواجوی کرمانی با حضور پژوهشگران و استادان بنام این عرصه مورد تدقیق و بررسی قرار گرفته است. آقای علی‌اصغر محمدخانی معاونت فرهنگی و بین المللی را به عهده دارند.
مأموریت معاونت توسعه، تدوین راهبرد و برنامه‌های توسعه شبکه فروشگاهی، ایجاد سازوکارها و بستر لازم برای تحقق برنامه‌های توسعه‌ای، پشتیبانی و نظارت بر فعالیت‌های توسعه‌ای برای اطمینان از انطباق روند توسعه با برنامه‌های تدوین شده است.
مقوله توسعه شهرکتاب شامل اقداماتی است که منجر به توسعه فروش در بازارهای فعلی، توسعه حضور در بازارهای جدید و توسعه سبد محصولات و ارائه خدمات جدید شود. رویکرد شهرکتاب در خصوص شیوه تحقق توسعه، بهبود مستمر و ارتقای جذابیت مدل (های) کسب و کاری است که شهرکتاب را قادر کند با جذب و بهره‌گیری از منابع و امکانات سرمایه‌گذاران واجد صلاحیت و توسعه مشارکت‌ها، ضمن ارتقای مستمر جایگاه خود، همگام با تحولات پیرامونی، پیشگامی خود در عرصه اقتصاد فرهنگ را حفظ کند. آقای علی جعفرآبادی، معاونت توسعه را بر عهده دارند.
