فیلسوف تئاتر

ایران: تاریخ تئاتر و نمایشنامه نویسی فرانسه در قرن بیستم را نمی‌توان بدون درنظرگرفتن آثار و تأثیرات ژان ژیرودو(Jean Giraudoux) بررسی کرد. ژان ژیرودو در ۲۸ اکتبر ۱۸۸۲ متولد شد. پدرش کارمند اداره راه سازی بود. ژیرودو تحصیلات دبیرستانی را با کمک خرج تحصیلی سپری کرد و بعد وارد دانشسرای عالی شد و در رشته زبان و فرهنگ آلمانی آموزش دید و به استادی رسید. از سال ۱۹۱۰ به طور جدی به ادبیات و مطالعات ادبی پرداخت. او با ولعی چشمگیر آثار رمان نویسان و شاعران فرانسوی و آلمانی را می‌خواند. در همین زمان چند داستان نسبتاً کم اهمیت از او به چاپ رسید که هر چند توفیقی در بازار کتاب نیافت، اما خبر از قریحه و نبوغی زودرس می‌داد.با آغاز نخستین جنگ جهانی با درجه ستوانی به ارتش پیوست و در لشکر کشی آلزاس شرکت کرد. به تعبیر ایوون بلانژه منتقد فرانسوی، این گشت وگذار در دوران جنگ نوعی مبارزه با سرنوشت بود. در جبهه جنگ ژیرودو چند بار مجروح شد اما پس از بهبودی نسبی باز به جبهه بر می‌گشت و جانانه مبارزه می‌کرد.پایان جنگ جهانی اول برای ژیرودو به مثابه بلوغ روحی دوباره‌ای بود. ازدواج کرد و تشکیل خانواده داد. پس از جنگ، ژیرودو در کنار مشاغل اداری و تعهدات خانوادگی کار نوشتن رمان و نمایشنامه را بسیار جدی گرفت و رمان «قرائت برای یک سایه» را به چاپ رساند که تحسین منتقدان را برانگیخت. در این رمان خبری از شعارهای ناسیونالیستی که نقل محافل ادبی آن دوران بود، نیست و راوی داستان از هرگونه قضاوت و اظهار نظری اجتناب می‌کند. کتاب دیگری که ژیرودو در آن سال‌ها به چاپ رساند (کلیوی دوست داشتنی) سرشار از توصیف‌های شاعرانه و زیباست و رمان (سیمون حساس) بر محور جوانی و عشق استوار است. سیمون پرسوناژ اصلی این رمان با صراحتی تمام از احساسات عاطفی خود سخن می‌گوید. حیات تئاتری ژان ژیرودو که مهم‌ترین نقطه عطف زندگی این نویسنده است در سال ۱۹۲۸ با اقتباسی که از یکی از رمان‌هایش (زیگفرید) انجام داد و آشنایی‌اش با لویی ژووه بازیگر و کارگردان نامدار تئاتر آغاز شد و سرآغازی شد بر خلق مجموعه درخشانی از چندین نمایشنامه درخشان و بسیار تأثیرگذار مانند: آمفیتریون ۳۸، یودیت، اینترمتزو، جنگ تروآ رخ نخواهد داد و... در این سال‌ها ژیرودو در کنار نمایشنامه نویسی که حرفه اصلی‌اش شده بود، نوشتن رمان و داستان‌های کوتاه و بلند را هم ادامه داد هرچند کمتر در آن حوزه موفقیتی کسب کرد.درونمایه اصلی آثار ژیرودو هماهنگی انسان و کیهان است. به تعبیری این نویسنده را می‌توان (فیلسوف تئاتر) نامید چرا که آثارش عمیقاً فلسفی و تفکر برانگیز است. نویسنده از مشاهده اینکه همنوعانش اسیر عادات و امیال خود می‌شوند ملول می‌شود. در آثار ژیرودو اشخاص، صفات و حالات آنها بیشتر به دنیای افسانه‌های خیال انگیز، اساطیر یونان و رم و جهان پریان تعلق دارد که درعین حال با سرنوشت انسان در جهان پیوندی تنگاتنگ می‌یابد. ژیرودو تصویر اجتماع یا وصف نکته‌های اخلاقی و روحی را چنان که رایج است، تحقیر می‌کند. نمایشنامه‌های این نویسنده مافوق خصوصیت‌های فردی است و بدین طریق او در پی فضیلت اساطیری و مذهبی تئاتر است، چیزی که از زمان تراژدی‌های شکوهمند اوریپید و سوفوکل تا دوران راسین و کورنی موجب اعتلای ابدی هنر فاخر تئاتر بوده است.و سخن آخر اینکه به تعبیر زیبای ژان کوکتو، طرح آثار این نویسنده ما را از حوادث روزمره زندگی جدا و باشکوه تمام ما را در برابر تقدیرمان قرار می‌دهد.