ایران در نخستین سده‌های اسلامی

«ایران در نخستین سده‌های اسلامی» مجموعه‌ی ده گفتار است با سرپرستی و ویرایش ادموند هرتسیگ و سارا استوارت. این کتاب را کاظم فیروزمند از انگلیسی برگردانده و نشر مرکز در ۲۲۶ صفحه و به قیمت ۱۴۸۰۰ تومان به چاپ رسانده است.

در یادداشت آغازین کتاب آمده است: فصل‌های این مجلد بر اساس مقاله‌های عرضه شده در دو سمپوزیومی است که در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ در مجموعه‌ی «ایده‌ی ایران» در لندن برگزار شد و هر دو به دوره‌ی اولیه‌ی اسلامی در تاریخ ایران می‌پرداخت. پرسش‌های زیادی درباره‌ی این دوره همچنان مطرح و در برخی موارد محل مناقشه است: مردمان شاهنشاهی ایران چه واکنشی در برابر فتح مسلمانان داشتند؟ نخبگان موجود با چه سرعتی با وضع جدید ساختند و در آن جذب شدند؟ روند تغییر دین از مزداپرستی/ آیین زرتشتی به اسلام چه خصلت و آهنگی داشت و مزداپرستان باقی‌مانده در برابر اسلام چه کردند؟ از سنت‌های فرهنگی پیشین ایران، در ادبیات، هنر و معماری و در آداب اجتماعی و سیاسی، چه مقدار باقی ماند و با ظهور دوباره در کسوت اسلامی در خلافت عباسیان و پایتخت‌های سلسله‌های «مستقل» ایرانیِ طاهریان، صفاریان و بویهیان چه تحولاتی به خود دید؟ و سر آخر، اما نه اصلاً کم‌باروبر، چرا زبان فارسی جدید در زمانی و در جایی و به‌نحوی ظهور کرد، در حالی‌که در اکثر نقاط امپراطوری اسلامی زبان‌های رایج پیش از اسلام جا به زبان عربی به‌عنوان زبان مکتوب مسلمانان دادند؟ مقاله‌هایی که در این کتاب گرد آمده است به رشته موضوعاتی در تاریخ سیاسی، فرهنگی و دینی این دوره می‌پردازد و این موارد و موارد دیگری را روشن می‌سازند و امکان آن را می‌دهد که درکی متنوع‌تر از تحولات سیاسی، هنری، دینی و ادبی این عصر مهم کسب کنیم.

کتاب «ایران در نخستین سده‌های اسلامی» شامل ده مقاله است: «سامانیان: نخستین سلسله‌ی دوره‌ی اسلامی در آسیای مرکزی»؛ «خوب، بد، زیبا: بقای مفاهیم اخلاقی ایران باستان در قصه‌های عامیانه‌ی فارسیِ بعد از اسلام»؛ «هنر ایرانی اواخر عهد باستان»؛ «آیا سندبادنامه افسانه‌ی آفرینش زروانی است؟» «نخستین مورخان فارسی‌زبان و میراث ایران پیش از اسلام»؛‌ «اندرزنامه در ایران قرن دهم و اوایل یازدهم و نثر فارسی قدیم»؛ «نمایش قدرت در هنر و معماری ایرانِ اوایل دوره‌ی اسلامی»؛ «کاخ بلند قابوس وشمگیر»؛ «اقتدار و هویت در کتاب‌های پهلوی»؛ «ایده‌ی ایران در سرزمین آل بویه».

نام نویسندگان مقاله‌ها به شرح زیر است: لوک تردول، اولریش مارزلف، اُلگ گرابار، محسن ذاکری، اندرو پیکاک، لوئیز مارلو، جاناتان بلوم، ملانی میکائیلیدیس، آلن ویلیامز، روی پرویز متحده.