شرح کاملی از «گلستان» سعدی در تاجیکستان منتشر شد

خراسان: تاکنون آثار زیادی از گنجینه ادب فارسی در کشور تاجیکستان چاپ و منتشر شده است که نسخه‌های مختلفی از این انتشارات در کتابخانه ملی این کشور نگهداری می‌شود از جمله این آثار توجه و اقبال تاجیکان به آثار سعدی شیرازی است. «گلستان» تاکنون چند بار در این کشور منتشر شده است اما به تازگی شکورزاده، نویسنده تاجیکی چاپ جدیدی از آن را ارائه کرده است که توضیحات بیشتر راجع به این اثر را از دکتر شاه منصور شاه میرزا کار‌شناس میز تاجیکستان در اکو و ادیب و نویسنده جویا شدیم. وی با اشاره به بی‌اشتباه بودن این اثر گفت: برای بار نخست شرح «گلستان» سعدی با تلاش و ابتکار عابید شکور‌زاده، محقق و دانشمند تاجیک در تاجیکستان تالیف و به زیور طبع آراسته شد. این کتاب از چند لحاظ دارای اهمیت می‌باشد، اولاً، «گلستان»، که در میان مردم فرهنگ پرور ورارود در شمول کتاب‌های محترم قرار می‌گیرد و تا پیروزی انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ در مدارس و مکاتب این خطه هنرپرور تدریس و تعلیم داده می‌شد، تاکنون بدون اشتباه چاپ نشده بود و مردم به ویژه، ادب دوستان تشنه مطالعه این کتاب به دور از نقص و اشتباه بودند و به گفته مولف شرح «گلستان» «مثل باغ تاراج شده دست بیدادگران» بود.
لذا، شارح از یک سو «گلستان» کامل و به دور از هر گونه نقص و عیب را در پیشاروی خواننده خوش ذوق قرار داده، از سوی دیگر مولف دقیق نظر با رجوع به شرح و حواشی سعدی پژوهان برجسته و خوش قریحه، از جمله بهاء الدین خرمشاهی، محسن رمضانی، محمدعلی فروغی، رستم موسی  اغلی علی یف، خلیل خطیب رهبر، غلامحسین یوسفی، محمد خزایلی و غیره تلاش نموده است سر هر واژه و ترکیب توجه عمیق به خرج دهد که در فهم و درک معانی این کتاب گهربار برای خواننده هیچ مشکل و مانعی در میان نباشد و منظور شیخ اجل همانند آیینه مصفا به جلوه درآید.
دکتر شاه میرزا از توجه تاجیکان به آثار سعدی یاد کرد و افزود: سعدی همچنان که گفته آمد، در محافل بزرگ و کوچک فارسی زبانان آسیای میانه شمع انجمن و انیس کنج تنهایی اهل ذوق و معنی بود و‌ای بسا شب‌های تیره روزگار این مردم، که با نور «گلستان» و «بوستان» منور می‌شد و بهترین کتاب در امر تربیت و تادیب فرزندان فرزانه این مرز پر گهر بوده است. حتی پدر شارح (شکورزاده)، که شرح مذکور را بر روان پاک او و مادر صاحب نظرش تقدیم داشته، یک مرد پارسا و متدین بوده و او را با احترام و اکرام «ایشان سعدی» بر زبان می‌آورده و کتب او را با عزت تمام در ردیف آثار قدسی سرمه دیده‌های خویش می‌نموده است.
به گفته این نویسنده این کتاب قرار است در برخی از دانشگاه‌های تاجیکستان، از جمله در دانشگاه دولتی خجند به عنوان کتاب درسی تدریس شود، که اقدام مؤثر و شایسته و بایسته تقدیر است، چون طبق معمول گذشتگان نیکنام ما همه الفبای سواد را از این شاهکار بوستان ادب فارسی آغاز می‌نموده‌اند و درس معرفت را از این گنجینه اسرار و مخزن شاهوار برمی گرفته‌اند و دلیل طبع سلیم و هنر سخنوری آنان مطالعه و تفحص حرف و هجای برجای این آفریده مانا و پویا افصح المتکلمین بوده است.
دکتر شاه منصور شاه میرزا به سابقه انتشار گلستان در تاجیکستان اشاره کرد و گفت: در اوایل سده ۲۰ میلادی (سال ۱۹۰۱ میلادی) در شهر تاشکند «گلستان» با متن اصل (یعنی فارسی) همراه با شرح ترکی جغتایی منتشر شده بود، که بیشتر علاقه مندان کلام فارسی از این منبع استفاده می‌کرده‌اند و می‌توان گفت این کتاب در آشنا نمودن مردم ماوراءالنهر با اندیشه‌های بکر و بلند سعدی نقش مؤثر داشته است. در سال‌های بعد نیز «گلستان» با حروف تاجیکی سریلیک منتشر شد، از جمله در سال ۱۹۵۶ با تلاش ابراهیم علی‌زاده و عبد السلام دهاتی، محققان تاجیک و سال‌های دهه نود توسط انتشارات «ادیب» به دست خوانندگان رسید، ولی همچنان که اشاره شد، این دو کتاب از اغلاط و اشتباهات عاری نبودند و خواننده از کلام معتبر سعدی کمتر بهره می‌برد و دچار شک و تردید می‌شد. از این رو، اقدام مولف شرح «گلستان» از هر لحاظ سزاوار احسنت و آفرین است که بالاخره پس از سال‌ها انتظار «گلستان» بی‌خزان را در پیشگاه مشتاقان کلام بدیع قرار داد. این شاهنامه پژوه توضیحات بیشتری راجع به «گلستان» به شرح شکورزاده داد و افزود: مولف کتاب سر هر واژه دلیل و برهان قاطع می‌آورد و پس از شرح واژگان جداگانه مضمون بیت، شعر و حکایت را به صورت جامع با آوردن نظر و دیدگاه مؤلفان کتب شرح «گلستان» معنی می‌کند و‌گاه در شرح و تفسیر کلمات و ترکیب‌ها آن چنان به عمق می‌رود، که خواننده شگفت زده می‌شود. چنانچه، در شرح ترکیب «قصب الجیب» نزدیک ۳ صفحه مطلب می‌نویسد و آن چنان در پژوهش عالمانه غوطه ور می‌شود، که شرح این ترکیب موجب تألیف مقاله جداگانه در نشریه‌های این کشور شد و نیز از محسنات کتاب است که نویسنده در ضمن آوردن معنی فارسی آیات قرآن مجید، نوشت عربی آن‌ها را نیز جای می‌دهد، که خواننده کلام خداوند را در اصل آن می‌خواند و حسن دیگر شرح «گلستان» محسوب می‌شود.
شکور‌زاده بیش از ۴۰ صفحه پایانی کتاب را به شرح واژگان اختصاص می‌دهد، که آن‌ها را با استناد بر لغت و فرهنگ‌های معروف فارسی، از جمله، «غیاث اللغات»، «فرهنگ صبا»، «فرهنگ فارسی معین»، «فرهنگ زبان تاجیکی»، «فرهنگ معاصر عربی و فارسی»، «فرهنگ فارسی امروز» و جنگ و مجموعه‌های مربوط به آثار سعدی، امثال «ذکر جمیل سعدی»، «شرح جامع مثنوی معنوی» (از کریم زمانی)، «اطلاعات عمومی پیام» شرح و بیان نموده است.